تبیین ظرافت‌های بلاغی سورۀ قیامت و دلالت‌های تفسیری آن با رهیافت سبک‌شناختی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه اراک

2 دانشجوی دکتری زبان وادبیات عربی دانشگاه اصفهان ‏

چکیده

ظرافت­های بلاغی آیات قرآن کریم که از جنبه­های اعجاز این کتاب جاودانه به شمار می­آید، از دیرباز مورد بررسی دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک‌شناسی (Stylistics) است که به عنوان یک حوزۀ نوین، ضمن بهره­گیری از دست‌آوردهای علم بلاغت، با معیارهای جدید به بررسی جلوه­های سبکی قرآن می­پردازد.
مقاله حاضر با روش توصیفی­ ـ ­تحلیلی و بر اساس معیارهای سبک‌شناسی، به بررسی زیبایی­های ادبی سوره قیامت، در چهار سطح آوایی، معنایی، ترکیبی و تصویرپردازی پرداخته است. پژوهش حاضر بیان­گر آن است که اسالیب ادبی تکرار، تقدیم و تأخیر، حذف و التفات، از برجسته­ترین ویژگی­های سبکی این سوره است و هر یک از این اسلوب­ها دلالت­های تفسیری مهمی در راستای اهداف کلّی سوره دارند. تناسب و انسجام آیات با یکدیگر و همگامی موسیقی و نغمة عبارات با تصاویر، از دیگر ظرائف بلاغی این سوره مبارک است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Stylistic Approach to Elucidating the Literary Elegances of Sura al-Ghiama and its Interpretive Denotations

نویسندگان [English]

  • Mahmood Shahbazi 1
  • Aliasghar Shahbazi 2
1 Assistant professor of Arabic language and literature at University of Arak
2 PhD student of Arabic language and literature at University of Isfahan
چکیده [English]

The rhetoric delicacies of the Qur'an as one aspect of its inimitability, have long been studied by scholars of Quranic sciences. The study of the style of the Qur'an, as one of the rhetoric issues of Qur'anic studies is considered a newly emerged field of study , employing  the contributions of the Rhetoric  and enriched by modern criteria .
This article using descriptive-analytical method and based on stylistics criteria, has studied the literal beauties of the Sura al-Ghiama at four levels; the rhyme and melody, semantics, syntactic and imagery. The current study demonstrates that repetition, changing the position of a part of speech forth or back, omission and the change of addressee are  the most prominent stylistic devices of this sura. Each of these styles has contribution to the sura’s general purpose. Coherence of verses and the consistency of the melody and imagery, are other literal elegances of this blessed sura

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sura al-Ghiama
  • Interpretive denotations
  • stylistics
  • Rhetoric

مراجع

-       قرآن کریم.
-       آلوسی، سید محمود (1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
-       ابن عاشور، محمّد بن طاهر (بی­تا)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه تاریخ.
-       بنت الشاطیء، عایشه عبدالرحمن (1968)، الإعجاز البیانی للقرآن، مصر: دارالمعرف.
-       بهار، محمّدتقی (1349)،  سبک­شناسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-       حسن، عباس (1974)، النحو الوافی، قاهره: دارالمعارف.
-       حسنعلیان، سمیه (1389)، «بررسی سبک­شناسانه سوره مریم»،  قرآن شناخت، ش 6، صص131ـ 164.
-       خالدی، صلاح عبد الفتاح (2000)، اعجاز القرآن البیانی و دلائل مصدره الرَّبانی، عمان: دار عمار.
-       درویش، محیی الدین (1999)، إعراب القرآن و بیانه، دمشق: دار ابن کثیر.
-       ربابعة، موسی (2003)،  الأسلوبیة مفاهیمها وتجلیاتها، إربد (اردن): دارالکندی للنشر و التوزیع.
-       زرکشی، بدرالدین محمّد بن عبدالله (1408)، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق: محمّد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالجمیل.
-       زمخشری، محمود بن عمر (2008)، الکشّاف عن حقائق التنـزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل، الطبعة الثانیة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-       سامرائی، فاضل صالح (2003)،  لمسات بیانیة فی نصوص من التنزیل، چاپ سوم، عمان (اردن): دار عمار للنشر.
-       سامرائی، فاضل صالح (2007)، معانی الأبنیة، چاپ سوم، عمان (اردن): دار عمار للنشر.
-       شاهین، عبدالصبور (1980)، المنهج الصوتی للبنیة العربیة: رؤیة جدیدة للصرف العربی، بیروت: مؤسسه الرسالة.
-       شراره، مرتضی علی (2014)، مستویات التحلیل الأسلوبی: دراسة تطبیقیة علی جزء عمّ، إربد (اردن): علم الکتب الحدیث للنشر والتوزیع.
-       شمیسا، سیروس (1373)، کلیات سبک­شناسی، تهران: انتشارات فردوسی.
-       طباطبایی، محمّد حسین (1374)، ترجمه تفسیر المیزان فی القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم‏.
-       طبرسی، فضل بن حسن (1372)،  مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
-       علی الصغیر، محمّدحسین (2000)، الصّوت اللغوی فی القرآن، بیروت: دارالمورخ العربی.
-       فتوحی، محمود (1388)، «سبک­شناسی زبان، سرشت سخن ادبی، برجستگی و شخصی­سازی زبان»،  فصلنامه زبان و ادب پارسی، ش 41، صص: 40-23.
-       فخر رازی، محمّد بن عمر (1420)،  التفسیر الکبیر (مفاتح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-       فرّاء، أبی زکریاء یحی بن زیاد (1983)، معانی القرآن، 3 ج، بیروت: عالم الکتب.
-       فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد (1414)، العین، تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، ج2، قم: انتشارات اسوه.
-       مسیری، منیر محمود (2005)، دلالات التقدیم و التأخیر فی القرآن الکریم دراسة تحلیلة، قاهره: مکتبة وهبة.
-       مصلوح، سعد عبد العزیز (1992)،  الأسلوب دراسة لغویة إحصائیة، قاهره: عالم الکتاب.
-       مصلوح، سعد عبد العزیز (2003)،  فی البلاغة العربیة و الأسلوبیات اللسانیة آفاق جدیدة، کویت: جامعة کویت مجلس النشر العلمی.
-       مکارم شیرازی، ناصر (1374)،  تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
-       هاشمی، احمد (1379)،  جواهر البلاغة فی المعانی والبیان والبدیع، قم: مؤسسه الصادق.
-       وحیدیان کامیار، تقی (1390)،  بدیع از دیدگاه زیبایی­شناسی، تهران: سمت.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 مهر 1394
  • تاریخ بازنگری: 10 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 03 خرداد 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار