اعتبار سنجی و تحلیل روش مولف کتاب سیر تحول قرآن در تعیین ترتیب و سال نزول آیات

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی،واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران،

2 استادیار،دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث ،دانشکده الهیات و معارف اسلامی ، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

چکیده

برخی از مفسران و دانشمندان علوم قرآنی بر این باورند که تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول سوره‌ها، بهترین روش برای فهم قرآن و دست‌یابی به اهداف متعالی آن می‌باشد. یکی از این افراد، مهدی بازرگان است که در کتاب« پا به پای وحی» سوره‌های قرآن را با ترتیب نزول خاصی تفسیر نموده است. وی با ارایه معیاری به نام « طول متوسط آیات» که منظور از آن خارج قسمت تعداد کلمات سوره بر تعداد آیات همان سوره می‌باشد، و توضیح و تفصیل آن در قالب جداول و منحنی‌هایی در کتاب «سیر تحول قرآن» روش پیشنهادی خود را مطرح نموده است. بازرگان ادعا می‌کند که طول متوسط آیات در سال‌های نخست بعثت اندک بوده و در سال‌های بعد تدریجا افزایش یافته است؛ و در سال‌های آخرت هجرت به اوج خود رسیده است. دراین مقاله نشان داده‌ام که مولف «سیر تحول قرآن» با تکلف بسیار سعی کرده است که پیش فرض خود را مبنی بر این که با گذشت زمان «طول متوسط آیات نازل شده به تدریج افزایش می‌یابد » را به اثبات برساند. برای این مقصود گاه در شماره‌گذاری آیات مناقشه کرده است. برای مثال سوره « نصر» را یک آیه به حساب آورده است و یا پنج آیه نخست سوره «علق» را ده آیه فرض نموده است. در بخش دوم با ذکر هشت اشکال، نشان داده‎ام که بخشی از سال‌های نزول مندرج در کتاب «سیر تحول قرآن» با مضامین آیات و شواهد قطعی تاریخی و روایی ناسازگار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis and validationThe method of the author of the book "The evolution of the Qur'an" in determining the order and the year of revelation of the verses

نویسندگان [English]

  • Alireza Sadreddini_Ahmadiani 1
  • Mojghan Sarshar 2
  • Maryam Haj abdolbaghi 3
1 PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences. Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Science and Research Branch.Islamic Azad university.
2 Assistant Professor،Azad Islamic University. Science and Research Branch.
3 Assistant Professor، Azad Islamic University - Tehran North Branch
چکیده [English]

Some commentators and scholars of Qur'anic sciences believe that interpreting the Qur'an based on the order of revelation of the Surahs is the best way to understand the Qur'an and to achieve its lofty goals. One of these people is Mehdi Bazargan, who has interpreted the Surahs of the Qur'an in a special revelation order in the book "Step by Step with Revelation". He has proposed his method by presenting a criterion called "average length of the verses", i.e. the quotient of the devision of number of the words in the surah by number of the verses in the same surah, and its elaboration in the form of tables and graphs in the book "The evolution of the Qur'an". Bazargan claims that the average length of the verses in the first years of the Besat has been short and has gradually increased in the following years. In this article, I have shown that the author of "The Evolution of the Qur'an" has tried his best to prove his assumption that "over time, the average length of the verses gradually increases" and for this purpose, For example, he has considered Surah An-Nasr as one verse or the first five verses of Surah Al-Alaq as ten verses. In the second part, by mentioning eight mistakes, I have shown that some of the years of revelation in the book "The Evolution of the Qur'an" are inconsistent with the contents of the verses and definite historical and narrative evidence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran sentence synthesis
  • determining the average length of verses
  • Quran evolution
  • Quran diversity
  • year of verse revelation
  1. قرآن کریم
  2. آلوسی، شهاب‌الدین(1415ق). روح المعانی فی تفسیر القران العظیم و السبع المثانی، بیروت، لبنان: دارالکتب العلمیه
  3. ابن‌سعد کاتب واقدی، محمد (1414ق). الطبقات الکبری، بیروت، لبنان: دارالکتب العلمیه.
  4. ابن‌عاشور، محمدطاهر(1420ق). تفسیر التحریر و التنویر، بیروت، لبنان: موسسه التاریخ.
  5. ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر(1419ق). تفسیر القران العظیم، بیروت، لبنان: دارالکتب العلمیه.
  6. ابن‌هشام، ابومحمدعبدالملک(1375ق). السیره النبویه، بیروت، لبنان: دارالوفاق.
  7. ابوالفتوح رازی، حسین‌بن‌علی(1371ش). روض الجنان و روح الجنان، مصحح یاحقی، محمد جعفر، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  8. بازرگان ، مهدی(1399ش). سیر تحول قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  9. بازرگان، مهدی(1360ش). بازگشت به قرآن، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  10. بیضاوی، عبدالله‌بن‌عمر(1418ق). انوار التنزیل و اسرار التأویل ، بیروت، لبنان: داراحیاء التراث العربی.
  11. ثعالبی، عبدالرحمن‌بن‌محمد(1418ق). تفسیر الثعالبی، بیروت، لبنان: داراحیاء التراث العربی.
  12. ثعلبی، احمدبن‌محمد. (1422ق)، الکشف و البیان، بیروت، لبنان: داراحیاء التراث العربی.
  13. حقی، اسماعیل‌بن‌مصطفی(بی‌تا). روح البیان، بیروت، لبنان: دارالفکر.
  14. حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه(1383ق). نور الثقلین، به کوشش رسولی محلاتی، سید هاشم، قم: مطبعه العلمیه.
  15. دروزه، محمدعزت(1383ق). التفسیر الحدیث، قاهره، مصر: داراحیاء الکتب العربیه.
  16. رشید رضا، محمد(بی‌تا). تفسیر القران العظیم معروف به المنار، بیروت، لبنان: داراحیاء التراث العربی.
  17. زمخشری، محم بن‌عمر(1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، لبنان: دارالکتب العربی.
  18. سادات فاطمی، سید جواد(1382 ش). پژوهشی در وقف و ابتدا، مشهد: به نشر.
  19. سمرقندی، نصربن‌محمد(1416ق). تفسیر السمرقندی، بیروت، لبنان: دارالفکر.
  20. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن(1404ق). الدرّ المنثور فی التفسیر بالماثور، قم: منشورات مکتبه ایه الله العظمی المرعشی النجفی.
  21. شهرستانی، محمد‌بن‌عبدالکریم(1387ش). مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار، معروف به تفسیر الشهرستانی، ،تهران: مرکز البحوث و الدراسات للتراث المخطوط.
  22. طباطبایی، سید محمدحسین(1393ق). المیزان فی تفسیر القران، بیروت، لبنان: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  23. طبرسی، فضل‌بن‌حسن(1412ق). تفسیر جوامع الجامع، تهران:مرکز مدیریت حوزه علمیه قم و موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  24. طبرسی، فضل‌بن‌حسن(1408ق). مجمع البیان لعلوم القران ، بیروت، لبنان: دارالمعرفه.
  25. طبری، محمدبن‌جریر(1412ق). جامع البیان عن تأویل آی القران ، بیروت، لبنان: دار المعرفه.
  26. طوسی، محمدبن‌حسن(بی‌تا). التبیان فی تفسیر القران، مصحح عاملی، احمد حبیب، بیروت، لبنان: داراحیاء التراث العربی.
  27. فخررازی، محمدبن‌عمر(1422ق). التفسیر الکبیر، بیروت، لبنان: دار احیاء التراث العربی.
  28. فراستخواه، مقصود(1396ش). زبان قران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  29. فضل الله، سید محمدحسین(1419ق). من وحی القران، بیروت لبنان: دارالملاک.
  30. فیض کاشانی، محمدبن‌شاه‌مرتضی(1415ق). الصافی فی تفسیر القران، تهران: مکتبه الصدر .
  31. قرشی، سید علی‌اکبر(1377ش). تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
  32. قرطبی، محمدبن‌احمد(بی‌تا). الجامع لاحکام القران، بیروت، لبنان: دارالفکر.
  33. قمی مشهدی، محمد‌بن‌محمدرضا(1410ق). کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  34. قمی، علی‌بن‌ابراهیم(1387ق). تفسیر القمی، نجف: مکتبه المهدی.
  35. کاشانی، فتح‌الله(1341ش). منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
  36. مراغی، احمد مصطفی(بی‌تا). تفسیر المراغی ، بیروت، لبنان: دارالفکر.
  37. مغنیه، محمد جواد(1424ق). التفسیر الکاشف، تهران: موسسه دارالکتاب الاسلامی.
  38. مکارم شیرازی، ناصر، با همکاری جمعی از دانشمندان(1353ش). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  39. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین(1371ش)، کشف الاسرار وعدة الابرار، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  40. واحدی،علی‌بن‌احمد(1419ق). اسباب نزول القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.