نوع مقاله : ترویجی
نویسندگان
1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان. ایران
2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
3 عضو موسسه آموزش عالی فیض الاسلام خمینی شهر اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
تازه های تحقیق
آنچه از این پژوهش به صورت کلی به دست میآید این است که با توجه به این نکته که سورهها در بازههای زمانی متفاوت، ناظر به شرایط اجتماعی، روحی-روانی و مذهبی گوناگون پیامبر اسلام(ص)، مسلمانان و دشمنان اسلام نازل شدهاند و هرکدام هدف و غرضی جداگانه دارند، قصص بیان شده در هر سوره، در راستای تأمین هدفی هستند که سوره به دنبال آن است. داستانها ممکن است ابعاد مختلفی داشته باشد و هر بُعد آن یک پیام هدایتی و تربیتی ویژهای دارد، به همین دلیل در شرایط و موقعیتهای متفاوت در هر سوره، هر بار به لحاظ موقعیت، بُعد خاصی از آن بیان میشود.
قصه حضرت آدم(ع) در هفتسوره بیان گردیده که تنها یکی از این سور مدنی است؛ سور: «ص»؛ «الاعراف»؛ «طه»؛ «الإسراء»؛ «الحجر» و «الکهف» سورههایی هستند که در مکه و آغاز دعوت پیامبر(ص) تا علنی شدن دعوت ایشان نزول یافته و درصدد دعوت اکثریت مشرکان به دین اسلام و هشدار آنان و دلگرمی پیامبر اسلام و تقویت اقلیت مؤمنان میباشد. مخاطبان اصلی این قصه در این سوره دو گروه از مردم هستند: گروه اول، کافرانی که هنوز ایمان نیاورده و گروه دیگر مؤمناناند. خداوند با بیان جریان خلقت آدم و عناد شیطان با انسان، به ریشهیابی این عناد پرداخته و آن را نتیجه استکبار و خودبرتربینی میداند؛ همین بیماری که کفار مکه را به دشمنی با پیامبر(ص) کشانده است و بدینجهت پیغمبر(ص) را دلداری داده و ابراز همدردی کرده و او را به پافشاری بر حق و شکیبایی دعوت میکند، از طرفی مشرکان را نسبت به پذیرفتن ولایت شیطان و عواقب آن که ناسپاسی نعمتهای خداوند است، آگاه میکند و به آنان تا زمانی معین فرصت خواهد داد، مهلتی که پیش از آن به سرسلسله کافران، یعنی ابلیس داده شد. از سوی دیگر بیان سقوط شیطان از جایگاه اعلای خویش و فریب آدم و حوا و هبوط آنان زنگ خطری برای مؤمنان است تا بدانند هرچند سالهای طولانی بندگی و پیروی پروردگار را بنمایند، دامهای بزرگی انسان را تهدید میکند و بهناچار در مواردی خاص امتحان شده و احتمال از دست رفتن موقعیتها وجود خواهد داشت و تنها در سایه بندگی خدا میتوان از این دامها رهایی یافت، البته در صورت لغزش با توبه حقیقی به درگاه الهی میتوان به مغفرت الهی و حتی بالاتر از آن (مقام اجتبا) دست یافت.
در سوره «البقرة» که تنها سوره مدنی است که داستان حضرت آدم در آن بیان شده، با توجه به هجرت پیامبر و قرارگرفتن جامعه اکثری در دست مؤمنان و تشکیل حکومت اسلامی، بیان داستان تغییر محسوسی پیدا کرده و آموزههای معرفتی و تربیتی این داستان نظیر: جعل مقام خلافت اللهی برای انسان و تعلیم اسمای الهی به او و ناآگاهی فرشتگان از این اسماء و بیان وجه تمایز آدم و فرشتگان در این زمینه بیان شده است.
در کل خداوند در قصه حضرت آدم، در ابتدا به بیان رذایل اخلاقی مانند خودبرتربینی، ناسپاسی نعمتهای خداوند و توکل بر غیر خدا میپردازد و سپس بیان میکند که منشاء این رذایل اخلاقی کفر و پیروی از شیطان است. در گام بعدی راه نجات از این رذایل و رسیدن به سعادت را ایمان و پیروی از ولایت خدا و دوری از شیطان عنوان میکند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
In the Qur'an, in order to call the people,God has used the story of the prophets of the past and the history of their relatives in order to guide the people.By analyzing these stories, it is possible to solve some of the problems of today's human societies.However,due to the fact that the verses and surahs of the Qur'an were revealed in certain historical circumstances and the stories of the Qur'an are not exempt from this,every time a part of the story of the prophets,which was in accordance with the call of the Prophet, was told during the surahs.Therefore, this article tries to answer the question of which parts of the story of Prophet Adam were revealed in different surahs in which time and place conditions?And what is the connection between the mentioned part of the story and the other verses of the Surah in which the story is mentioned?he application of this method of study in this story shows that:Quranic stories are in line with the purpose of the surah and the various circumstances of the Prophet.Muslims and the enemies of Islam have been revealed, and those parts of the story of Adam that are related to the belief concepts of disbelief and faith have been told in the early years of the revelation,and the parts of the story that are related to the epistemological teachings and characteristics of the believers in the late It was revealed in Mecca and early Medina,
کلیدواژهها [English]
قرآن کریم