نقد و بررسی دیدگاه آلوسی در تبیین اراده تکوینی در آیه تطهیر

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف دانشگاه قم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مدرسی معارف اسلامی دانشگاه قم

چکیده

آیه تطهیر در میان مفسرین مذاهب اسلامی از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار بوده و همواره مورد بحث و بررسی‌های مختلفی قرار گرفته است. تبیین نوع اراده موجود در این آیه، یکی از مهمترین مسائل تفسیری آن بشمار می‌رود. شیعه معتقد است مراد از اراده در این آیه، اراده تکوینی است و خداوند از ابتدای خلقت با اراده تکوینی خود، طهارت اهل بیت از هر گونه پلیدی و زشتی را اراده کرده است و عصمت و طهارت آنها بدون درنگ حاصل شده است. در این مقاله ضمن طرح دیدگاه جناب آلوسی مبنی بر تکوینی بودن اراده در این آیه و نیز مشروط بودن آن به انجام اوامر و ترک نواهی الهی، به نقد و ارزیابی آن می‌پردازیم. آلوسی آثار تکوینی اعمال نیک بر نفس انسان را مختصّ به اعمال اهل بیت دانسته و اعمال دیگران را فاقد چنین آثار قطعی می‌داند. این ادعای جناب آلوسی از نظر آیات قرآن و روایات پیامبر(ص) و مبانی حکمت اسلامی مردود و بی‌اساس است و در نتیجه نمی‌توان چنین شرطی را برای اراده تکوینی در آیه تطهیر در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis and Criticism of Al-Alusi Viewpoint in Explaining Genetic Will in the Verse of Purification

نویسندگان [English]

  • Reza Norozi 1
  • Meysam Dostmohammadi 2
1 Assistant professor in Maaref at Qom University
2 M.A. graduated in Maaref at Qom University
چکیده [English]

The Verse of Purification has a particular importance among Islamic religious scholars and has been always discussed in various areas. Explaining the type of will in this verse it is considered as one of the most important issues of interpretation. Shia believes that “will” in this verse means existential will and the Great God has purified Ahl al-Bayt from any impurity and evil through his existential will and their virtue and righteousness has been presented without delay. In this article while analyzing the viewpoint of Al-Alusi regarding the existentialism of “will” in this verse and its conditionality to perform divine commands and abandon divine prohibitions, we will criticize and evaluate it. Al-Alusi considers the existential effects of good deeds specifics to Ahl al-Bayt and considers the good deeds performed by others devoid of such certain effects. Al-Alusi’s claim is baseless and rejected according to Quran, the traditions of the Prophet (PBUH) and Principles of Islamic Philosophy and such a condition cannot be considered for existential will in the Verse of Purification.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Verse of purification
  • existential will
  • Al-Alusi
  • Ahl al-Bayt
  • Infallibility
-         قرآن کریم.
-         ابن بابویه، محمد بن على (شیخ صدوق)، (1398ق)، التوحید، قم: مؤسسة النشر الاسلامى،.
-         همو، (1362ش)، الخصال، تحقیق على اکبر غفارى، قم: مؤسسه النشر الاسلامى.
-         همو، (1404ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: مؤسسه النشر الاسلامى.
-         ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم (بی تا)، منهاج السنه النبویه فی نقض کلام الشیعه القدریه، بی­جا: بی­نا.
-         ابن حبان، (بی تا)، المجروحین، مکة المکرمة: دار الباز للنشر و التوزیع.
-         ابن طاووس، على بن موسى (1368ق)‏، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم‏، قم: دارالذخائر.
-         ابن‌ عبدالبر، یوسف‌بن عبدالله، (۱۴۱۸ق)، جامع بیان العلم و فضله و ما ینبغی فی روایته و حمله، بیروت: موسسه الکتب الثقافیه.
-         ابن عساکر، أبوالقاسم علیّ بن الحسن بن هبة اللَّه، (1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
-         ایمان صالح العلوانی، (بی تا)، مصادر التلقی و اصول الاستدلال العقلیه عند الامامیه، تقریظ و مقدمه: بی جا: عبدالرحمان الصالح المحمود.
-         برقى، احمد بن محمد بن خالد(1371ق)،  المحاسن‏، قم: دار الکتب الإسلامیة.
-     بستانی، قاسم؛ علویان، حنان (1392ش)، «ابومخنف و بررسی اسنادی و محتوایی اثر او «مقتل الحسین علیه السلام»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم حدیث، شماره 69.
-         جرجانی، عبدالله بن عدی (1409ق)، الکامل، تحقیق: یحیى مختار غزاوی، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر.
-         حمیری قمی، عبد الله بن جعفر (1413ق)، قرب الاسناد، قم: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
-         ذهبی، محمد بن احمد (1413ق)، سیر أعلام النبلاء، تخریج: شعیب الأرنؤوط، تحقیق: حسین الأسد، بیروت: مؤسسة الرسالة.
-         زمخشری، أبوالقاسم محمود بن عمر، (1992م)، ربیع الأبرار و نصوص الأخبار، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
-         سبحانی، جعفر، (1431ق)، دور الشیعة فی الحدیث و الرجال، قم: موسسة الامام الصادق.
-         سبکی، عبد الوهاب بن علی، (بی تا)،  طبقات الشافعیة الکبرى، بیروت: دارإحیاء الکتب العربیة.
-         سیوطی، جلال الدین عبد الرحمان (بی تا)، البلغة، بی­جا: بی­نا.
-         شهید ثانى، زین الدین بن على ‏(1409ق)‏، منیة المرید، قم: مکتب الإعلام الإسلامی‏.
-         صفار، محمد بن حسن(1404ق)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (صلّى الله علیهم)، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏.
-         طبرسى، على بن حسن (1965م)، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، نجف: المکتبة الحیدریة‏.
-        طوسی، محمد بن حسن (1414ق)، الامالی، قم: دار الثقافة.
-         همو، (بی تا)، الفهرست، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
-         همو، (1364ش)، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-         همو، (بی تا)،  الرجال،‍ تحقیق: جواد القیومی الأصفهانی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
-         فیومى، أحمد بن محمد (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: موسسه دارالهجرة.
-         غلامعلی، احمد، (1392)، «اعتبار سنجی الصحیفة السجادیة»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم حدیث، شماره 69.
-         کشى، ابو عمرو محمد بن عمر، (1390ش)، اختیار معرفه الرجال، تحقیق: حسن مصطفوى، مشهد: دانشکده الهیات و معارف اسلامى.
-         کلینى، محمد بن یعقوب، (1388ق)، الکافى، صحیح و تعلیق: على اکبر الغفارى، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
-         متقی هندی، علی بن حسام الدین (1989م)، کنز العمال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
-         مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى ‏(1403ق)، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
-         مرعشلی، محمد عبد الرحمان، (1415ق)، فتح المنان، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-         مفید، محمد بن محمد (1413ق)، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، قم: کنگره شیخ مفید.
-         همو، (1414ق)‏، الأمالی، قم: کنگره شیخ مفید.
-         میرداماد، محمدباقر بن محمد (1041ق‏)، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، قم: دارالحدیث.
-         نجاشى، احمدبن على (1416ق)، رجال النجاشى، قم: موسسة النشرالاسلامى.