نقش اسماء متشابه در تعارض دیدگاه نجاشی و شیخ طوسی پیرامون سالم بن مکرم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

ابوخدیجه سالم بن مکرم که به ابوسلمه نیز مکنی است، از جمله راویانی است که وثاقت او محل تضارب آرای رجالیان بوده است. وجود روایات فقهی مهمی که در صورت وثاقت سالم بن مکرم، به صحت متصف می‌شوند و نیز نام‌های مشابهی که گاه خلط آنها با سالم بن مکرم، موجب تضعیف برخی اسناد و حتی تضعیف خود سالم شده، اهمیت بررسی بیشتر وضعیت رجالی این راوی را آشکار می‌سازد. این پژوهش، با توجه به داده‌های رجالی و مداقه در سند احادیث و با در نظر داشتن نام‌های مشابه، به این نتیجه رسیده است که در حل این تعارض، احتمال عدول شیخ از تضعیف، با توجه به قطعی نبودن رجوع وی به تعدیل، قابل تأمل است. با صرف نظر از تعارض درونی ادعا شده در اقوال شیخ، مقتضای «جمع» و نیز «ترجیح»، توثیق سالم است، اما صحیح‌تر آنست که بگوییم سالم ثقه است؛ زیرا تضعیف شیخ، ناشی از یکی دانستن سالم بن مکرم و سالم بن ابی‌سلمه است. در نتیجه، تضعیف شیخ درباره‌ی سالم بن مکرم قابل اخذ نیست و توثیق نجاشی، بدون معارض باقی می‌ماند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Homonymity and its Role in Divergent Judgments of Najashi and Shaykh Tusi on Salem b. Mokram

نویسنده [English]

  • Elaheh Shahpasand
چکیده [English]

Abu khadijeh Salem b. Mokram, nicknamed as Abu Salamah, is one of the transmitters whose authority has been subject to doubt. Regarding the numerous legal traditions, authenticity of which depends on that of Salem b. Mokram and also the weak transmitters with similar names which at times have been mistaken with Salem b. Mokram and subsequently have led to undermining some isnad and even Salem himself, it is necessary to study this authority more deeply.
 Based on the information about the transmitters and reflecting on isnad while considering homonimity, this article has concluded that Tusi’s judgment on weakness of the above mentioned transmitter can be neglected due to the probability of not referring to authenticity. Despite the internal inconsistency of Tusi’s judgment, considering Salem as authentic is the result of “summation” and “preference” principles. It seems that Sheykh Tusi has considered Salem b. Mokram as weak due to misidentifying him with   Salem b. Abu Salma who has been weakened in different rijal books. As a result, Najashi’s acknowledgment of his authenticity remains without any conflict.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contradictory judgments on transmitters
  • Salem b. Mokram
  • Homonymity
  • Najashi
  • Shaykh Tusi
-       قرآن کریم.
-       ابن بابویه، محمّد(1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ ‏دوم.
-       ابن داود حلى، حسن(1383ق)، الرجال. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-       ابن غضائرى، احمد(بی‌تا)، الرجال (کتاب الضعفاء)، تحقیق: محمدرضا حسینی جلالی، قم: بی نا.
-       ابن قولویه، جعفر(1398ق)، کامل الزیارات. نجف: دارالمرتضویة، چ اول.
-       اصفهانى، محمد حسین(1404ق)، الفصول الغرویة. بیروت: دارإحیاء العلوم الإسلامیة.
-       بحرانى، محمدسند(1429ق)، بحوث فی مبانی علم الرجال. قم: مکتبة فدک، چ دوم.
-       برقى، احمد(1383ق)، الرجال (الطبقات). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-       بهائی‌، محمد(1414ق)، مشرق الشمسین. تحقیق: مهدی رجائی، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، چ دوم.
-       تبریزى، جواد(1426ق)، تنقیح مبانی العروة (کتاب الطهارة). قم" دارالصدیقة الشهیدة(س)، چ اول.
-       تستری، محمدتقی(1424ق)، قاموس الرجال. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ط الثالثة.
-       تفرشى، مصطفى(1418ق)، نقد الرجال. قم: مؤسسه آل البیت(ع)، چ‏اول.
-       حائرى، سیدعلى(1418ق)، ریاض المسائل. تحقیق: محمد بهره‌مند، قم: مؤسسه آل البیت(ع)، چ اول.
-       حرّ عاملى، محمد(1409ق)، وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت(ع)، چ اول.
-       حرّ عاملى، محمد(1418ق)، الفصول المهمة. تحقیق: محمد قائنی، قم: مؤسسه معارف اسلامى امام رضا(ع)، چ اول.
-       حسینی شیرازى، سیدصادق(1426ق)، بیان الفقه. قم: دارالأنصار، چ دوم.
-       حسینى حائرى، سید کاظم(1423ق)، فقه العقود. قم: مجمع اندیشه اسلامى، چ دوم.
-       خواجوئى مازندرانى، محمداسماعیل(1413ق)، الفوائد الرجالیة. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، چ اول.
-       خویى، سیدابوالقاسم(1418ق)، التنقیح. تقریر: میرزاعلی غروی، قم: نشر لطفى، چ اول.
-       خویى، سیدابوالقاسم(1416ق)، معتمد العروة الوثقى. تقریر: سیدرضا موسوی خلخالی، قم: منشورات مدرسة دارالعلم، چ دوم.
-       خویى، سیدابوالقاسم(1413ق)، معجم رجال الحدیث. بی جا: بی‌نا، ط الخامسة.
-       روحانى، سید صادق(1412ق)، فقه الصادق(ع). قم: دارالکتاب- مدرسه امام صادق(ع)، چ اول.
-       سبحانى، جعفر(1424ق)، المواهب. قم: مؤسسه امام صادق(ع)، چ اول.
-       شهید ثانى، زین الدین(1413ق)، مسالک الأفهام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، چ اول.
-       شیخ حسن، (بی‌تا)، معالم الدین. قم: دفتر انتشارات اسلامى،‏ چ نهم‏.
-       صدر، سید محمد باقر(1408ق)، بحوث فیشرح العروة الوثقى. قم: مجمع الشهید آیة الله الصدر العلمی، چ دوم.
-       صفار، محمد(1404ق)، بصائر الدرجات. تحقیق: محسن کوچه باغى، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، چ دوم.
-       طوسى، محمد(1390ق)، الإستبصار. تحقیق: حسن خرسان، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چ اول.
-       طوسى، محمد(1427ق)، الرجال. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ سوم.
-       طوسى، محمد(1411ق)، الغیبة. تحقیق: عبادالله تهرانى؛ على احمد ناصح، قم: دارالمعارف الإسلامیة، چ اول.
-       طوسى، محمد(بی تا)، الفهرست. تحقیق: محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف: المکتبة الرضویة، ط الاولی.
-       طوسى، محمد(1407ق)، تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الإسلامیة، چ چهارم.
-       عاملى، محمد(1419ق)، استقصاء الاعتبار. قم: مؤسسه آل البیت(ع)، چ اول.
-       عاملى، میرسید احمد(بی‌تا)، مناهج الأخیار. قم: مؤسسه اسماعیلیان، چ اول.
-       علامه حلى، حسن(1411ق)، إیضاح الاشتباه. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ اول.
-       علامه حلى، حسن(1411ق)، خلاصة الأقوال. قم: دارالذخائر.
-       فیض کاشانى، محمدمحسن(1406ق)، الوافی. اصفهان: کتابخانه امام علی(ع)، چ اول.
-       قزوینى، على(1427ق)، الاجتهاد و التقلید. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ اول.
-       کشّى، محمد بن عمر(1490ق)، الرجال. مشهد: نشر دانشگاه مشهد.
-       کلینى، محمد بن یعقوب(1429ق)، الکافی. تصحیح: محققان، قم: دارالحدیث، چ اول‏.
-       کلینى، محمد بن یعقوب(1407ق)، الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة، چ چهارم.
-       لنکرانى، محمدفاضل(1418ق)، تفصیل الشریعة. بیروت: دارالتعارف، چ دوم.
-       مازندرانى، ملا محمد(بی‌تا)، حاشیة معالم ‏الدین. تهران: کتابفروشى داورى‏.
-       مامقانی، عبدالله(بی‌تا)، تنقیح المقال. تهران: انتشارات جهان، چ سنگی.
-       مجاهد، سیدمحمد(1296ق)، مفاتیح الأصول. تصحیح: محمدحسن قمى، بیروت: مؤسسه آل البیت(ع)، چ دوم.
-       مجلسى، محمدتقى(1406ق)، روضة المتقین. قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، چ دوم.
-       میرزای قمى، ابوالقاسم(1378ق)، قوانین الأصول. قم: کتابفروشى علمیّه اسلامیّه، چ دوم.
-       نجاشى، احمد(1407ق)، الرجال. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
-       نراقی، مولی‌احمد(1415ق)، مستند الشیعة. قم: مؤسسة آل البیت(ع)، چ اول.
-       نراقى، میرزا ابوالقاسم(1422ق)، شعب المقال. قم: کنگره بزرگداشت نراقى، چ دوم.
-       وحید بهبهانی، محمدباقر(بی‌تا)، تعلیقة على منهج المقال. بی جا: بی‌نا.