.کارکرد اسطوره شناسی به مثابه ابزاری میان رشته‌ای در حوزه‌ی نقد و تحلیل حدیث

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

بیش از دو قرن است که تغییر زاویه‌ای اساسی در نگاه به اسطوره پدید آمده. اسطوره دیگر در تعاریف اصطلاحی داستان-هایی خیالی پنداشته نمی‌شود. اسطوره‌شناسی امروزه شاخه‌ای علمی است که دایره‌ی فعالیتش به طور کلی خلاصه در دو حوزه‌ی تحلیل‌محتوا و تحلیل‌ساختارمی‌شود. در بعد تحلیل‌محتوا اسطوره‌شناس به دنبال کشف باورها، آرزوها و آرمان‌های گروه‌های مختلف انسانی است تا با پیجویی آنها به نحوه‌ی تجلی یافتن این آرمان‌ها در جهان‌بینی گروه‌های مختلف دست یابد؛ در بعد تحلیل ساختار نیز توجه به نوع روایت‌پردازی وعناصر دخیل درآن عمده‌ترین کاری محسوب می‌شود که پی-گرفته می‌شود. این دو ظرفیت قابلیت مناسبی را برای تعامل با علوم‌حدیث دارا می‌باشند. مخصوصا دو حوزه‌ی تحلیل ونقد احادیث دارای مناسبت لازم برای این ارتباط هستند. لکن زمانی این ارتباط برقرار خواهدشد که الگویی مناسب در این راستا تنظیم یابد. مقاله پیش‌رو قدمی در راستای تنظیم این الگوست. نویسندگان با روش کتابخانه‌ای ابتدا سعی نموده‌اند تا درکی درست از روش اسطوره‌ای در دو بعد تحلیل محتوا و تحلیل ساختار به دست آورند؛ سپس سعی شده با بومی‌سازی آن‌ها الگویی جدید برای نقد و تحلیل احادیث سامان داده شود. نتیجه‌ی این تحقیق نشان می‌دهد که اسطوره‌شناسی قابلیت بهره‌گیری ابزاری در حوزه‌ی نقد و تحلیل حدیث را دارا می‌باشد وبه واسطه ی آن به دو دستاورد مهم در حوزه ی حدیث می توان دست یافت.اولین دستاورد ارائه‌ی ساختاری نوین برای تحلیل صوری و شکل روایت پردازی حدیث است که در اموری چون شرح حدیث می تواند کارآمد باشد و دیگری گسترش الگوهای نقدمتنی حدیث می باشد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The function of mythology as an interdisciplinary tool in the field of critique and analysis of the hadith.

نویسندگان [English]

  • Hossein Shojaei 1
  • Ali Raad 2
  • Ali Saghafiyan 3
1 Ph.D. student of Quran and Hadith sutdies, Tehran University
2 Associate Professor of Quran and Hadith sutdies, in Tehran University
3 Ph.D. student of Quran and Hadith sutdies in uneversity of imam sadeq
چکیده [English]

Today, the use of interdisciplinary tools is a major solution to the development of science and the elaboration of previous findings. Mythology is one of the most popular interdisciplinary tools that attracted the consideration of other sciences. This is certainly not a coincidence, but the vast potential of mythology make this capability. The authors of this paper, using the library method, are trying to propose a model for a mythical critique, which emphasizes two areas of pathology and structural analysis. In the field of pathology through the three stages of recognizing elements, goals and mythical species, in addition to the recognition of mythical hadiths in a methodical manner, the goals of the formation of such narratives are also revealed. In the field of structural analysis, while studying the form of narratives, the probability of occurrence of processing in them is examined. Although the final judging on the authenticity of a narrative requires the aggregation of all documentary and textual statements, through this process, valuable data is provided to the researcher who helps him to understand the correctness of a narrative as much as possible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hadith's mythological critique
  • Hadith structural analysis
  • Pathological analysis
  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه، محمد بن على (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دار الشریف الرضی للنشر.
  3. ابن حجر، عسقلانی (1390ق)، لسان المیزان، بیروت: نئسسه الاعلمی للمطبوعات.
  4. ابن شهر آشوب، محمد بن على (1379ق)، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، قم: علامه.
  5. اسماعیل پور، ابوالقاسم (1387)، اسطوره، بیان نمادین، تهران: سروش.
  6. امینی، عبدالحسین (1397ق‌)، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب‌، بیروت‌: دارالکتب العربی.
  7. آرمسترانگ، کارن (1390)، تاریخ مختصر اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
  8. باجلان، محمد حسین (1388)، در قلمرو انسان شناسی، تهران: نشر افکار.
  9. باجلان، محمد حسین (1391)، «اسطوره»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران: انتشارات دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  10. باستید، روژ (1391)، دانش اساطیر، ترجمه جلال ستاری، تهران: انتشارات توس.
  11. بلعمی، ابوعلی (1378)، تاریخنامه طبری، تهران: البرز.
  12. بهار، مهرداد (1373)، جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: انتشارات فکرروز.
  13. بیرلین، ج.ف (1386)، اسطوره‌های موازی، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشرمرکز.
  14. پاکتچی، احمد (1388)، علل الحدیث، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  15. پراپ، ولادیمر (1368)، ریخت شناسی قصه‌های پریان، ترجمه فریدون بدره ای، تهران: انتشارات توس.
  16. ترمذى، محمد بن عیسى (1419ق)، الجامع الصحیح، قاهره: دار الحدیث.
  17. جاحظ، عمرو بن بحر (1424ق)، الحیوان، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  18. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1376ق)، الصحاح، بیروت: دارالعلم.
  19. خوارزمی،حمیدرضا (1396)، تکوین و تحول چهره قهرمان در اسطوره‌هاوحماسه ملی ایران، تهران: نشر اطلاعات.
  20. داندس، آلن (1394)، اسطوره‌های کهن (فولکلور در قرآن)، ترجمه مریم حسین گلزار، قم: فلاح.
  21. دریابندری، نجف (1380)، افسانه اسطوره، تهران: کارنامه.
  22. دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  23. رید، ئولین (1387)، انسان در عصر توحش، ترجمه محمود عنایت، تهران: انتشارات هاشمی.
  24. سارتر، ژان پل (1348)، ادبیات چیست، ترجمه ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، تهران: انتشارات زمان.
  25. ساعدى، حسین (1426ق)، الضعفاء من رجال الحدیث، قم: موسسه علمى فرهنگى دار الحدیث.
  26. ستاری، جلال (1366)، رمز و مثل در روانکاوی، تهران: انتشارات توس.
  27. سگال، رابرت آلن (1394)، اسطوره، تهران: انتشارت حکمت.
  28. سنگری، محمدرضا (1387)، آینه داران آفتاب، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل.
  29. ضمیران، محمد (1379)، گذر از جهان اسطوره به فلسفه، تهران: هرمس.
  30. طبرانی، (1406ق)، المعجم الکبیر، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  31. علی، جواد (1422ق)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بی جا: دارالساقی.
  32. عمید، حسن (1379)، فرهنگ  عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  33. فاضل دربندی (1415ق)، اکسیرالعبادات فی اسرار الشهادات، بحرین: شرکة المصطفی للخدمات الثقافیة.
  34. فدایی مهربانی، مهدی 1389 ()، «نظریه استیلا در اندیشه سیاسی ابویعلی بن فرّاء»،  فصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماه هشتم
  35. فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق)، کتاب العین، قم: دارالعلم.
  36. فولادوند، عزت الله (1389)، «اسطوره و اسطوره شناسی»، دانشنامه ایران، تهران: انتشارات دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  37. قطب الدین راوندى، سعید بن هبة الله (1409ق)، الخرائج و الجرائح، قم: مؤسسه امام مهدى عجل الله تعالى فرجه الشریف.
  38. کزازی، میرجلال الدین (1372)، رویا، حماسه، اسطوره، قم: نشرمرکز.
  39. کزازی،میرجلال الدین (1382)، گفتگوی «پدیدارشناسی اسطوره»، گستره اسطوره، تهران: نشر هرمس.
  40. کلانتری ارسنجانی، على اکبر (1372)، نقش دانش رجال در تفسیر و علوم قرآن، قم: موسسه بوستان کتاب.
  41. کمبل، جوزف (1377)، قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهرن: نشر مرکز.
  42. کوپر، جی سی (1379)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران: نشر فرشاد.
  43. کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  44. لاپلانتین، فرانسوا (1378)، «اسطوره و ایدئولوژی»، جهان اسطوره شناسی، ترجمه جلال ستاری، تهران: نشر مرکز.
  45. لافورگ، رنه، آلندی، رنه (1374)، اسطوره و رمز، ترجمه جلال ستاری، تهران: سروش.
  46. لوفلر دلاشو، مارگریت (1366)، زبان رمزی قصه‌های پریوار، تهران: انتشارات توس.
  47. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (1403ق)، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  48. محمد احمد، عبدالفتاح (1378)، شیوه اسطوره‌ای در تفسیر شعر جاهلی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
  49. محمدی ری شهری، محمد (1389)، میزان الحکمة، قم: موسسه ی علمی دار الحدیث.
  50. مسعودى، عبدالهادى (1389)، آسیب شناخت حدیث، قم: انتشارات زائر.
  51. مسلم بن حجاج (1412ق)، صحیح مسلم، مصر: دار الحدیث.
  52. مصاحب، غلامحسین (1387)، دایرة المعارف فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  53. مطهری، مرتضی (1378)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: صدرا.
  54. معموری، علی (1392)، تحلیل ساختار روایت در قرآن، تهران: نگاه معاصر.
  55. معین، محمد (1386)، فرهنگ فارسی، تهران: آدنا.
  56. موقن، یدالله (1382)، گفتگوی«اسطوره، ایدئولوژی و روشنفکری ما»، گستره اسطوره، تهران: هرمس.
  57. میتفورد، میراندابوروس (1394)، دایرةالمعارف مصور نمادها و نشانه‌ها، تهران: نشرسایان.
  58. نجفی، موسی (1392)، هویت شناسی، تهران: آرما.
  59. واحد دوست، مهوش (1389)، رویکردهای علمی به اسطوره شناسی، تهران: انتشارات سروش.
  60. هدایت پناه، محمدرضا (1391)، زبیریان و تدوین سیره نبوی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    1. Abrams M. H. and Galt Harpham Geoffery, (2009) A Glossary of literary terms, Boston: Wadsworth Cengage Learning.
    2. Guralnik, David B, (1984), Webster's New world dictionary of the English language, New York: Simon and Schuster.
    3. Myth, (2017), Retrieved July 18, , from https://www.merriam-webster.com/dictionary/myth.