عرضه احادیث بر قرآن در تفاسیر البیان و المیزان با تأکید بر تفسیر 12 جزء نخست

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

چکیده

تخصص و مهارت علامه طباطبایی در تفسیر و حدیث، روش‌شناسی او را برای یافتن ملاکهای عرضه بر قرآن در ارزیابی احادیث، دارای اهمیت کرده است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، به عملکرد علامه در دو تفسیر البیان و المیزان مراجعه و با تأمل در نظریات ارائه شده در آثار دیگر ایشان، معیارهای مورد پذیرش علامه طباطبایی در استفاده از روش عرضه بر قرآن برای ارزیابی احادیث استخراج و روشن شده که مبنای محوری ایشان در پذیرش روایات تفسیری، یقین‌آور بودن آنهاست و عملکرد ایشان در هر دو تفسیر بر این مبنا تطابق دارد. همچنین روشن شده که بر خلاف آنچه نسبت داده شده، معیار ایشان در ارزیابی، تنها منحصر در عدم مخالفت احادیث با قرآن نیست، بلکه احادیث را بر اساس موافقت، مخالفت و عدم مخالفت آنها با قرآن ارزیابی کرده و موافق با قرآن را از آنجا که یقین به صدور آن از معصوم(ع) پدید می‌آید، پذیرفته و مخالف به نحو تباین کلی را چون یقین به عدم صدور آنها از معصوم(ع) پدید می‌آید، رد کرده و درباره احادیثی که عدم مخالفت آنها با قرآن ثابت شده، چون یقین به مضمون آنها وجود ندارد، وظیفه مفسر را توقف دانسته است، مگر اینکه در ارزیابی با ملاک‌های دیگر قرینه یقین‌آوری برای رد یا پذیرش آنها پیدا شود. همچنین روشن شده که مراد از موافقت و مخالفت از نظر علامه طباطبایی، گسترده‌تر از موافقت و مخالفت مضمونی است و مراد از قرآن، مفاهیم یقینی، همچون نص، ضرورت ثابت قرآنی، سیاق و ظهور هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the hadiths by the Quran in Al-Bayan and Al-Mizan Interpretations With emphasis on the interpretation of the first 12 elements of the Quran

نویسندگان [English]

  • Seyyed Reza Moaddab 1
  • Mohsen Deleer 2
1 professor of Quran and Hadith sutdies in Qom University
2 Phd Student of Quran and Hadith sutdies in University of Qom
چکیده [English]

Allamah Tabatabai's expertise and skill in commentaries and hadiths, has made his methodology important in finding the criteria for using the Qur'an to evaluate interpretive hadiths. In this article, referred to Allameh's actions in his two interpretations: al-Bayan and al-Mizan by using descriptive and analytical method, and by reflecting on the views expressed in his other books, extracted his accepted criteria in exploiting method of using the Qur'an to evaluate hadiths and cleared that his pivotal basis in accepting interpretative hadiths is their creating certainty and his practice is consistent on this basis in both interpretations. It also shows that contrary to what is attributed, his criterion for evaluation is not limited to the fact that hadith is not oppose Qur'an, but evaluated the hadiths on basis of their congruency, opposition, and non-opposition to Qur'an and accepted what approved with Qur'an since obtained it is sure to be issued by Imam(AS) and rejected what opposed to Qur'an as total variation since it is sure not to be issued by Imam(AS) and the duty of the interpreter about what proved that has non-opposition with Qur'an, is to stop about their content, cause there is no certainty about it content, unless rejected or accepted in evaluating with other criteria, when found certain creator indication. Also clear that the aim of congruency and opposition, In the view of Allamah are broader than congruency and opposition to the content and aim of Qur'an, is certain concepts, such as text, Qur'anic necessities, essence and appearance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Forging Hadiths
  • Al-Bayan and Al-Mizan Interpretations
  • refinement of Hadith
  • Evaluation of the hadiths by the Quran
  • Allamah Tabatabai
  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه، محمد بن حسین(1361ش)، معانی الاخبار، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  3. ابن بابویه، محمد بن حسین(1403ق)، الخصال، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  4. ابن بابویه، محمد بن حسین(1413ق)، من لایحضره  الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  5. ابن المغازلی، علی بن محمد(1424ق)، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب، صنعاء: دارالآثار.
  6. ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو(1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  7. ابن منذر، محمد بن ابراهیم(1423ق)، کتاب تفسیر القرآن، مدینه: دارالمآثر.
  8. اسفراینى، شاهفور بن طاهر(1375ش)، تاج التراجم فى تفسیر القرآن للاعاجم، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
  9. اندلسى، ابو حیان محمد بن یوسف(1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.
  10. انصاری، شیخ مرتضی(1428ق)، فرائدالاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ نهم.
  11. بخاری، محمد بن اسماعیل(1422ق)، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله و سننه و أیامه (صحیح البخاری)، بیروت: دار طوق النجاة.
  12. بلخى، مقاتل بن سلیمان(1423ق)، تفسیر، بیروت: دار إحیاء التراث.
  13. جوادی آملی، عبدالله (1386ش)، سرچشمه اندیشه، قم: انتشارات اسراء، چاپ پنجم.
  14. جوادی آملی، عبدالله (1388ش)، تفسیر تسنیم جلد اول، قم: انتشارات اسراء، چاپ هشتم.
  15. حب الله، حیدر(1431ق)، «الوضع فی الحدیث الشریف: دراسة فی الموقف الشرعی للوضع و روایة الحدیث الموضوع»، رسالة الثقلین، شماره 65 و 66، صص 84-63.
  16. حر عاملى، محمد بن حسن(1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‏السلام.‏
  17. رجبى، محمود(1383ش)، روش تفسیر قرآن، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  18. زمخشرى، محمود(1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ سوم.
  19. سبحانى، جعفر(1424ق)، ارشاد العقول الى مباحث الأصول، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
  20. سلطانی، اسمعیل(فروردین 1388ش)، «مقصود از موافقت و مخالفت حدیث با قرآن در احادیث عرض»، نشریه معرفت، سال هجدهم. شماره 136. ص 84-71.
  21. سمرقندى، نصر بن محمد(بی تا)، بحرالعلوم، بی جا: بی نا.
  22. سورآبادى، عتیق بن محمد(1380ش)، تفسیر، تهران: فرهنگ نشر نو.
  23. سیوطى، جلال الدین(1404ق)، الدر المنثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
  24. صالح، صبحی(1363ش)، علوم حدیث و اصطلاحات آن، مترجم عادل نادرعلی، قم: منشورات رضی.
  25. طباطبایی، سیدمحمدحسین(1353ش)، قرآن در اسلام، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم.
  26. طباطبایی، سیدمحمدحسین(1378ش)، شیعه در اسلام، قم: دفتر نشر اسلامی. چاپ سیزدهم.
  27. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم.
  28. طباطبایی، سیدمحمدحسین(1427ق)، البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  29. طبرسى، فضل بن حسن(1372ش)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم.
  30. طبرسى، احمد بن على(1403ق)، الاحتجاج، مشهد: نشر مرتضى.
  31. طبرى، محمد بن جریر(1412ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.
  32. طوسى، محمد بن حسن(1365ش)، التهذیب، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  33. عیاشى، محمد بن مسعود(1380ش)، تفسیر، تهران: چاپخانه علمیه.
  34. فتاحی زاده، فتحیه و افشاری، نجمیه (1388ش)، «شیخ طوسی و روش های نقد حدیث در تهذیبین»، نشریه مطالعات قرآن و حدیث، شماره 4، ص 97 تا 118.
  35. فیض کاشانی، محمدمحسن(1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(ع).
  36. قطیفى، احمد بن صالح آل طوق(1422ق)، رسائل، بیروت: دارالمصطفى لإحیاء التراث.
  37. قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا(1368ش)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
  38. قمى، على بن ابراهیم(1367ش)، تفسیر، قم: دارالکتاب، چاپ چهارم.
  39. کلینى، محمد بن یعقوب(1365ش)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  40. مازندرانى، محمدصالح(1382ق)، شرح الکافی، تهران: المکتبة الإسلامیة‌.
  41. مجاهد، محمد بن علی طباطبایی(1396ش)، مفاتیح الاصول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  42. مجلسى، محمدباقر(1404ق)، بحار الأنوار الجامعة لدُرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
  43. مدیر شانه چی، کاظم(1362ش)، علم الحدیث و درایة الحدیث، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  44. مظفر، محمد رضا(1375ش)، اصول الفقه، قم: اسماعیلیان، چاپ پنجم.
  45. مفید، محمد بن محمد(1413ق)، الإختصاص، قم: انتشارات کنگره جهانى شیخ مفید.
  46. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(1366ش)، شرح اصول الکافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  47. نقیب زاده، محمد(1393ش)، «مقایسه ی دو تفسیر علامه طباطبایی: المیزان و البیان»، نشریه معرفت، سال بیست و سوم، شماره 203، صص 94-81.
  48. واحدى، على بن احمد(1411ق)، اسباب نزول القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة.