بررسی طرح‌واره‌های تصویری «عذاب» در قرآن کریم از منظر زبان شناسی شناختی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، ایران

2 دانشجوی ارشد دانشگاه اصفهان

3 دانشآموخته کارشناسی ارشد الهیات دانشگاه اصفهان،

چکیده

زبان‌شناسیِ شناختی، شاخه‌ای از دانش زبان‌شناسی است که زبان را ابزاری برای نظم، سامان بخشی، پردازش و انتقال اطلاعات قلمداد می‌کند و به بررسی رابطه میان زبان، انسان، ذهن او و تجارب اجتماعی و فیزیکی او می‌پردازد. "طرح‌واره‌های تصویری" که حاصل حرکات جسم انسان، تعاملات ادراکی و نحوه برخورد با ادراک است، یکی از شیوه‌هایی است که "معناشناسیِ شناختی" برای درک مفاهیم انتزاعی از آن بهره جسته است. ازآنجایی‌که قرآن کریم کتابی است مبارک و برکتی است به وسعت همه روزگاران که‌ علاوه بر عصر خود، کتاب‌ هدایت‌ و تربیت‌ همه‌ انسان‌ها در تمام‌ دوران‌هاست؛ شایسته است برای هدایت، کشف حقایق آن و پی بردن به مفهوم و اراده متکلّم در هر زمان، متن قرآن کریم محور اصلی قرار گیرد و ترکیب‌های آن به‌صورت دقیق، واکاوی و بررسی شود. لذا پژوهش حاضر سعی دارد با رویکرد زبان‌شناسی و با استفاده از روش وصفیـ تحلیلی، با کشف و ترسیم انواع طرح‌واره‌های تصویری، واژه انتزاعی "عذاب" را بررسی نماید. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که خداوند برای بیان و تفهیم هرچه بیشتر مفاهیم ذهنی و انتزاعی، ازجمله واژه پرکاربرد "عذاب"، از ساختاری معنی‌دار و جسمی شده در فضای سه‌بعدی استفاده کرده است که بر اساس تجربه ما از جهان خارج نمود روشن‌تری می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of the image schemas of the “torment” in the holy Quran from a cognitive perspective

نویسندگان [English]

  • Mahdi Abedi Jazini 1
  • Nafiseh Rabbani 2
  • Zohreh Rabbani 3
1 Associate Professor Esfahan University
2 sfahan university
3 MA-Graduate of Theology, Isfahan University‎
چکیده [English]

Cognitive linguistics is a branch of linguistic knowledge that considers language as a tool for the order, organization, processing and transmission of information and examines the relationship between languages, man, his mind and his physical and social experiences. "Image schemas", which are the result of movements of the human body, perceptual interactions, and how to deal with perception, is one of the ways in which "cognitive semantics" has been used to understand abstract concepts. Since the holy Quran is blessed book and it is the bounty in the vastness of all times which it in addition to its age is the guidance and training book of all human in all age, the text of holy Quran deserves sticks the main axis for guidance, discovery of its truths and to understand of the concept and speaker's purpose at any time and its combination are carefully analyzed and investigative.
Therefore the present study tries to examine the abstract word "torment" with the approach of linguistic and which using an analytic descriptive method, by discovering and drawing of various image schemas. The result of the research show that God has use a meaningful and physically structured in the 3D space for to express and to understand more abstract and mental concepts, including an all-purpose term "torment", which according to our experience of earthly appear more enlightened.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • cognitive linguistics
  • image schemas
  • abstract concepts
  • torment
  1. قرآن کریم.
  2. ابن منظور، محمد بن مکرم‏ (۱۴۱۴)، لسان العرب، محقق و مصحّح جمال‌الدین میردامادی، بیروت‏‏: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم.
  3. تیلر، جان رابرت (۱۳۸۳)، بسط مقوله مجاز و استعاره، ترجمه مریم صابری نوری فام در کتاب استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، گروه مترجمان به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: مهر.
  4. راسخ مهند، محمد (۱۳۹۳)، درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی، تهران: سمت.
  5. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1۳۷۴)، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن‏، غلامرضا خسروى، تهران‏: مرتضوی‏، چاپ دوم‏.
  6. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412)، مفردات ألفاظ القرآن‏، محقق و مصحح صفوان عدنان داوودى، بیروت: دار القلم.
  7. رضوی، محمدرضا (۱۳۹۰)، «معرفی و نقد کتاب درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی؛ نظریه‌ها و مفاهیم»‏، ویژه‌نامه فرهنگستان، سال۱۳۹۰، شماره۷، صص۲۹۴- ۳۲۰.
  8. سلطانی، رضا (۱۳۹۱)، رویکردی شناختی به چندمعنایی در افعال حرکتی زبان فارسی، محمد عموزاده، پایان‌نامه ارشد، دانشکده زبان‌های خارجی گروه زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان.
  9. صفوی، کوروش (۱۳۸۲)‏، «بحثی درباره طرح‌های تصویری از دیدگاه معنی‌شناسی شناختی»‏، نامه فرهنگستان،  ص۶۵-۶۸‏.
  10. صفوی، کوروش  (۱۳۸۴)‏، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران‏: فرهنگ معاصر‏.
  11. طباطبایى، سید محمدحسین (۱۳۷۴ش)، المیزان فى تفسیر القرآن‏، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم‏: انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
  12. طباطبایى، سید محمدحسین  (۱۴۱۷ق)، المیزان فى تفسیر القرآن‏، قم‏: انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ پنجم‏.
  13. طبرسى، فضل بن حسن (۱۳۶۰)، ترجمه مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن‏، ‏تحقیق محمدجواد بلاغى‏، تهران: انتشارات فراهانی.
  14. طبرسى، فضل بن حسن  (۱۳۷۲)، مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن‏، ‏تحقیق محمدجواد بلاغى‏، تهران: انتشارات ناصرخسرو، چاپ سوم.
  15. فراهیدى، خلیل بن أحمد (1409)‏، کتاب العین‏، قم‏: نشر هجرت‏، چاپ دوم.
  16. قائمی نیا، علیرضا (1390 ش). معناشناسی شناختی قرآن‏، تهران‏: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  17. قائمی، مرتضی و اختر ذوالفقاری (۱۳۹۵)، «طرح‌واره‌های تصویری در حوزه سفر زندگی دنیوی و اخروی در زبان قرآن»، پژوهش‌های ادبی- قرآنی، سال ۴، شماره سوم، پاییز ۱۳۹۵.
  18. محمدی آسیابادی، علی و همکاران (۱۳۹۱)،«طرح‌واره حجمی و کاربرد آن در تجارب عرفانی»، پژوهش‌های ادب عرفانی، سال ۶، شماره ۲۰، پیاپی ۲۲، تابستان ۱۳۹۱، صص ۱۴۱-۱۶۲.
  19. مصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  20. مکارم شیرازى، ناصر (۱۳۷۳)، ترجمه قرآن‏، قم: انتشارات دارالقرآن الکریم، چاپ دوم.
  21. مکارم شیرازى، ناصر (۱۳۷۴)، تفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  22. هاشمی رفسنجانی، اکبر (۱۳۸۷)، فرهنگ قرآن‏، قم: موسسه بوستان کتاب.
    1. Croft, William and D. Alan Cruse (2004), Cognitive linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
    2. Johnson, M (1987), the Body in the Mind: The Bodily Basis of Mining, Imagination and Reason, Chicago: University of Chicago Press.
    3. Johnson, M (1991), knows through the body, Philosophical Psychology, 3-18.
    4. Johnson, M (1993), Moral Imagination, Chicago: University of Chicago Press, 3-18.
    5. Lakoff, G (1987), Women, Fire and dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind, Chicago: University of Chicago Press.
    6. Lakoff, G (1990), The Invariance Hypothesis: Is Abstract Reason Based on Image schemas? Cognitive Linguistics, 1, 39-74.
    7. Talmy, L (1988), Force Dynamics in Language and Cognition, Cognitive Science, 12, 49-100.