شیوه های همانند سازی در حدیث و رهیافتی بر روش های آن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی

چکیده

چکیده
همانند سازی (شبیه سازی)یا همان نسبت دادن کاری به دیگری ،در تاریخ حدیث سابقة دیرینه ای دارد.به نظر می رسد حجم زیادی از گزاره های ثبت شده در منابع حدیثی،،همان گزاره هایی است که به منظور همانند سازی ،نقل شده اند.از سوی دیگر پایه مهم پژوهش های حدیثی و دین شناسی، همان اطلاعات و گزاره هایی است که در اختیار پژوهشگر حدیث و دین شناس قرار می گیرد و بر پایه آن به استنباط و ارائه رویکرد های دینی -از قبیل دیدگاه دین در باره جهاد ابتدایی، ترور، شکنجه،و...- می پردازد؛لذا بایسته است که پژوهشگر به منظور عدم خلط میان دیدگاه اسلام و دیدگاه مسلمانان در موضوعات مذکور، میان گزاره های حدیثی و گزاره های همانند ساز تفکیک نماید.در این نوشتار،سابقه همانند سازی در تاریخ حدیث بررسی شده است و هچنین به علل و عوامل همانند سازی وراه های تشخیص گزاره های حدیثی همانند ساز از گزاره های حدیثی اصیل اشاره شده است. با بررسی به عمل آمده ، به نظر می رسد، پنچ عامل در همانند سازی حدیث مؤثر بوده است ؛چنان که با توجه به چهار راهکار، می توان به جدا سازی میان گزاره های حدیثی اصیل و همانند ساز دست یافت.
کلید واژه:حدیث ،،همانند سازی،اسلام،عوامل،باورهای کلامی

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Methods of Hadith Replication and Strategies for its Identification

نویسنده [English]

  • Ali Hasanbagi
Associate professor of Theology and Islamic studies
چکیده [English]

 
Replication or attributing something to someone other than the real authority, has long been employed in the history of hadith. It seems that some of the recorded propositions in hadith sources are replicated ones. However any research in the field of theology, religion, and hadith including challenging issues such as Jihad, assassination, torture,etc relies on the available propositions and hadiths which are suffering from this defect. In order to reach Islam’s original point of view on any issue from that of the Muslims, it is necessary to identify replicated hadith from the genuine ones. Hence, this paper studies the history of replication, examines the reasons for such a process, and provides some strategies to differentiate between the genuine and the forged hadiths. Consequently, five motives have been identified and four strategies   introduced for distinguishing the genius from the forged. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Replication of hadith
  • Religious Beliefs
  • Distinctive strategies
-       قرآن کریم.
-       ابن ابی شیبه، محمد بن عثمان (1409ق)، المصنف، بیروت: دار الفکر.
-       ابن ابی­الحدید، هبه الله (بی تا)، شرح نهج البلاغه، تهران: جهان.
-       ابن اثیر، عز الدین (1385ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
-       ابن اثیر، عز الدین (بی تا)، اسد الغابه، تهران: اسماعیلیان.
-       ابن بطوطه، محمد بن عبد الله (1366)، سفر نامه ابن بطوطه، ترجمه: محمد علی موحد، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
-       ابن بطوطه، محمد بن عبد الله (بی تا)، رحله ابن بطوطه المسماه تحفه النظار فی غرائب الامصار، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       ابن جبیر، علی بن یوسف (1418ق)، نهج الایمان، مشهد: مجتمع امام هادی.
-       ابن حبان، محمد بن احمد (بی تا)، الثقات، حیدر آباد دکن: مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانیه.
-       ابن حجاج، مسلم (1420ق)، صحیح مسلم، شرح: الامام النووی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-       ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1415ق)، الاصابه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       ابن حزم، علی بن احمد (بی تا)، المحلی، بیروت: دار الفکر.
-       ابن حنبل، احمد (1414ق)، مسند احمد، بیروت: دار احیاء التراث العربیه.
-       ابن حنبل، احمد (بی تا)، مسند احمد، بیروت: دار صادر.
-       ابن خلدون، عبد الرحمان (1391ق)، العبر و دیوان المبتدأ و الخبر(تاریخ ابن خلدون)، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
-       ابن دمشقی، محمد بن احمد (1415ق)، جواهر المطالب، قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه.
-       ابن سعد، محمد (1414ق)، الطبقات الکبری، بیروت: دار الفکر.
-       ابن سعد، محمد (1415ق)، ترجمه الامام الحسین(ع) من القسم غیر المطبوع من کتاب «الطبقات الکبیر»، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
-       ابن سعد، محمد (1417ق)، ترجمه: الامام الحسن من القسم غیر المطبوع من کتاب الطبقات الکبیر، قم: مؤسسه آل البیت.
-       ابن شهر آشوب، محمد بن علی (بی تا)، مناقب آل ابی طالب، قم: علامه.
-       ابن شهر آشوب، محمد بن علی (1376ق)، مناقب آل ابی طالب، نجف: مکتبه الحیدریه.
-       ابن عدی، عبد الله (1409ق)، الکامل، بیروت: دار الفکر.
-       ابن عساکر، علی (1415ق)، تاریخ مدینه دمشق، بیروت: دار الفکر.
-       ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله (1415ق)، الاستیعاب، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       ابن کثیر، اسماعیل بن کثیر (1408ق)، البدایه و النهایه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-       ابن هشام، عبد الملک (بی تا)، السیره النبویه، بیروت: دار احیاء التراث العربیه.
-       ابو حنیفه مغربی، نعمان بن محمد (1383ق)، دعائم الاسلام، قاهره: دار المعارف.
-       ابی یعلی، احمد بن علی (بی تا)، مسند، بیروت: دار المأمون.
-       اربلی، علی بن عیسی (1405)،کشف الغمه فی معرفه الائمه، بیروت: دار الاضواء.
-       اشعری قمی، سعد بن عبد الله (1963م)، المقالات و الفرق، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
-       اصفهانی، ابو الفرج (1374)، مقاتل الطالبیین، قم: منشورات اشریف الرضی.
-       بابایی، علی اکبر (1388)، پرسمان عصمت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه وپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
-       بخاری، محمد بن اسماعیل (1425ق)، صحیح البخاری، بیروت: دار المعرفه.
-       بروجردی، سید حسن (1415ق)، جامع احادیث الشیعه، قم: اسماعیل معزی ملایری.
-       بلاذری، احمد بن یحیی (1398ق)، فتوح البلدان ، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       بلاذری، احمد بن یحیی (1419ق)، انساب الاشراف، تصحیح: محمودی، قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه.
-       بلاذری، احمد بن یحیی (1424ق)، انساب الاشراف، بیروت: دار الفکر.
-       بیهقی، احمد بن حسین (بی تا)، السنن الکبری، بیروت: دار الفکر.
-       ترمذی، محمد بن عیسی (1403ق)،  سنن الترمذی، بیروت: دار الفکر.
-       جرجانی، میر سید شریف (1325ق)، المواقف، قاهره: مطبعه السعاده.
-       جنید شیرازی، معین الدین (1366)، شد الازار فی حط الاوزار عن زوار المزار، تهران: مؤسسه اطلاعات.
-       حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله (1406ق)، مستدرک الصحیحین، بیروت: دار المعرفه.
-       حسکانی، عبد الله بن احمد (1411ق)، شواهد التنزیل، قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه.
-       حسن بگی، علی (1390)، بازکاوی تأثیر باورهای اعتقادی بر تاریخ نگاری اسلامی، مشکوه، مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس رضوی.
-       حلبی، نور الدین (1400ق)، السیره الحلبیه، بیروت: دار المعرفه.
-       حلبی، نور الدین (2008م)، السیره الحلبیه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       حلی، حسن بن یوسف (1411ق)،کشف الیقین، قم: دار الاسوه.
-       حنفی ، ابن حمزه (ابراهیم بن محمد) (1403ق)، البیان و التعریف فی اسباب ورود، الحدیث، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       خطیب بغدادی، احمد بن علی (بی تا)، تاریخ بغداد، بیروت: دار الکتاب العربی.
-       خوارزمی، احمد بن محمد (1411ق)، المناقب، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
-       دار قطنی، محمد بن عثمان (1417ق)، السنن، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       رضی (بی تا)، نهج البلاغه، قم: مؤسسه دار الهجره.
-       سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر (بی تا)، الدر المنثور، بیروت: دار المعرفه.
-       شافعی، محمد بن ادریس (1400ق)، الام، بیروت: دار الفکر.
-       شهرستانی، علی (1418ق)، منع تدوین الحدیث، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
-       صالحی شامی، محمد بن یوسف (1414ق)، سبل الهدی و الرشاد، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-       صدوق، احمد بن علی (1386ق)، علل الشرایع، نجف: مکتبه الحیدریه.
-       صدوق، احمد بن علی ، (1404ق)، عیون اخبار الرضا«ع»، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
-       صنعانی، عبد الرزاق بن همام (بی تا)، المصنف، بی جا: منشورات المجلس العلمی.
-       طبرانی، سلیمان بن احمد (بی تا)، المعجم الکبیر، قاهره: مکتبه ابن تیمیه.
-       طبرسی، احمد بن علی بن ابی طالب (1414ق)، الاحتجاج، قم: دار الاسوه.
-       طبرسی، فضل بن حسن (1338)، اعلام الوری باعلام الهدی، تهران: المکتبه العلمیه الاسلامیه.
-       طبری، محمد بن جریر (بی تا)، تاریخ الطبری، بیروت: دارالتراث.
-       طوسی، محمد بن حسن (1348)، اختیار معرفه الرجال، مشهد: دانشگاه فردوسی.
-       طوسی، محمد بن حسن ، (1414ق)، الامالی، قم: دار الثقافه.
-       عاملی، جعفر مرتضی (1400ق)، الصحیح من سیره النبی«ص»، بی جا: بی نا.
-       عسکری، علامه سید مرتضی (1360)، عبد الله بن سبأ و دیگر افسانه های تاریخی، ترجمه: محمد صادق نجمی، هاشم هریسی، تهران: مجمع علمی اسلامی.
-       علوی، محمد بن عقیل (1414ق)، تقویه الایمان، بیروت: دار البیان.
-       عمید، حسن (1384)، فرهنگ عمید، تهران: امیر کبیر.
-       قاضی عیاض، عیاض بن موسی (1409ق)، الشفأ بتعریف حقوق المصطفی، بیروت: دار الفکر.
-       قرطبی، محمد بن احمد (1405ق)، الجامع لاحکام القران، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
-       قمی، شیخ عباس (1380)، منتهی الآمال، قم: هجرت.
-       کلینی، محمد بن یعقوب (1367)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
-       متقی هندی، علی بن حسام (بی تا)،کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: مؤسسه الرساله.
-       مجلسی، محمد باقر (1386)، بحار الانوار، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
-       محسنی، محمد آصف (1392)، معجم الاحادیث المعتبره، قم: دار النشر الادیان.
-       محسنی، محمد آصف ، (1381)، مشرعه البحار، قم: عزیزی.
-       محمدی ری شهری، محمد (1425ق)، موسوعه الامام علی بن ابی طالب«ع»، قم: دار الحدیث.
-       مرعشی نجفی، شهاب الدین (1411ق)، شرح احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
-       مرعشی نجفی، شهاب الدین ، (1426ق)، موسوعه الامامه، قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
-       مسعودی، علی بن حسین (1374)، مروج الذهب، ترجمه: ابو القاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
-       ـ مسعودی، علی بن حسین ، (1386ق)، مروج الذهب، مصر: مطبعه السعاده.
-       مفید، محمد بن محمد بن النعمان (1380)، الارشاد، ترجمه: محمد باقر ساعدی، تهران: اسلامیه.
-       مفید، محمد بن محمد بن النعمان ، (1414ق)، الارشاد، بیروت: دار المفید.
-       مقریزی، تقی الدین (بی تا)، النزاع و التخاصم بین بنی هاشم و بنی امیه، بی جا: بی نا.
-       منقری، نصر بن مزاحم (1382)، وقعه صفین، قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
-       میلانی، علی (1420ق)، نفحات الازهار، بی جا: بی نا.
-       نجاح الطائی (1431ق)، الشائعات المشهوره ضد الامام الحسن«ع»، بیروت: دارالهدی لاحیاء التراث.
-       نحاس، احمد بن اسماعیل (1409ق)، معانی القرآن، المملکه العربیه السعودیه: جامعه ام القری.
-       نسائی، احمد بن شعیب (بی تا)، خصائص امیر المؤمنین«ع»، قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه.
-       نوبختی، حسن بن موسی (1388ق)، فرق الشیعه، قم: مکتبه الفقیه.
-       واقدی، محمد بن عمر (1369)، المغازی، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-       وحید خراسانی، حسین (بی تا)، مقدمه فی اصول الدین و یلیها منهاج الصالحین، بی جا: مدرسه الامام الباقر«ع».
-       هویزی، عبد علی بن جمعه (1412ق)، نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
-       هیثمی، احمد بن حجر (بی تا)، الصواعق المحرقه، قاهره: مکتبه القاهره.
-       هیثمی، نور الدین (1408ق)، مجمع الزوائد، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-        یعقوبی، احمد بن ابی واضح (1413ق)، تاریخ الیعقوبی، بیروت: مؤسسه الاعلمی.