روش‌های بیان رویدادهای تاریخی در داستان‌های قرآن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 هیأت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی ره قزوین

2 کارشناسی ارشد

3 مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده

بخش فراوانی از آیات قرآن کریم را بیان داستان‌های پیشینیان تشکیل می‌دهد. خداوند در این داستان‌ها از روش‌ها و اسلوب‌های خاصی برای بیان رویدادهای تاریخی و سرگذشت پیشینیان بهره برده است که در سایه آنها تصاویر زیبایی را می‌آفریند و حوادث و رویدادهای تاریخی را به بهترین شکل بیان می‌نماید، و از این طریق پیام‌های قرآن در دل و جان مخاطب نفوذ می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی به مطالعه علمی این روش‌ها در داستان‌های قرآن می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد خداوند از روش‌های متعددی برای بیان داستان‌ها بهره برده است، برخی از مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از: تکرار برخی فرازهای داستان‌ها، معرفی و شناساندن اسوه‌ها در داستان‌های قرآن، بهره‌گیری از روش تبلیغ غیر مستقیم، بهره‌گیری از روش شخصیت‌پردازی‌ در داستان‌های قرآن، بهره‌گیری از روش گفتگو در ارائه هر چه بهتر مقصود، بهره‌گیری از اسلوب استفهام، بارز کردن نقش توده مردم در سازندگی و جهت‌دهی به جامعه از طریق داستان و برخی موارد دیگر.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Methods of Expression of the Historical Events in the Qur'anic Stories

چکیده [English]

Abstract:
A large part of the Holy Qur'an verses has been allocated for the expression of the stories about ancient people and last prophets. God has applied different methods and special styles for expression of historical events and ancestors stories. In this way, He creates beautiful pictures and clarifies them in the best ways so that the Qur'an messages enter in the heart and soul of the audiences. The present research via descriptive – analytic method studies these stories scientifically. The result shows that Allah has applied different methods for stating of these stories. Some of main important of them are as follow: Repetition of some part of the story, introducing good patterns in the Qur'an stories, taking advantage of indirect propagation, taking advantage of characterization, taking advantage of dialog and discussion for better representation of the meaning and purpose, utilization of interrogative style, disclosing the function of ordinary people in construction and orientation to the society trough stories and some others.
Keywords: Qur'an Stories, historical factors, historical Style, historical Events, Imagery in Story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an Stories
  • historical factors
  • historical Style
  • Historical events
  • Imagery in Story
- قرآن کریم.
-ابن خلدون، عبدالرحمان، 1374ش، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
-ابن مسکویه، ابوعلی، 1361ش، تجارب الامم، تحقیق: ابو القاسم امامی، تهران: سروش.
-ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
-ابوزهرة، محمد، 1418ق، المعجزة الکبرى القرآن، قاهره: دارالفکر العربى‏.
-اشرفی، عباس؛ حیدری، معصومه، 1390، «اسلوب‌های داستانی قرآن»، مجله معرفت، سال بیستم، شماره 164، صص 45-56.
-بستانی، محمود، 1371 ش، پژوهشی در جلوه‌های هنری داستان‌های قرآن، ترجمه: موسی دانش، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
-بهشتی، الهه، 1375ش، عوامل داستان، تهران: انتشارات برگ.
-جعفری، حسینعلی، 1376 ش، بررسی هنری بهترین قصه های قرآن، تهران: حوزه هنری.
-جعفری، محمد تقی، 1359ش، حرکت و تحول از دیدگاه قرآن، تهران: بنیاد قرآن.
ـ جعفری، محمد تقی ، 1376ش، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-جعفری، یعقوب، 1368ش، بینش تاریخی قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-حافظ، عماد زهیر، 1410 ش، القصص القرآنی، دمشق: دارالقلم.
-حسنی، علی اکبر، 1387 ش، تارخ تحلیلی صدر اسلام، تهران: دانشگاه پیام نور.
-حسینی، محمد، 1382ش، ریخت شناسی قصه‌های قرآن، تهران: ققنوس.
-حضرتی، حسن، 1382 ش، دانش تاریخ و تاریخ نگاری اسلامی، قم: انتشارات بوستان.
-خلف الله، احمد، 1999م، الفن القصصی فی القرآن الکریم، لندن: سینا للنشر و موسسه الانتشار العربی.
-دیاری بیدگلی، 1382ش، گفتگوهای قرآنی، تهران: دهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم.
-دورانت، ویلیام جیمز، 1385ش، لذات فلسفه، ترجمه عباس زریاب خویی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-رادمنش، عزت الله، 1368ش، تاریخ در قرآن، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
-راغب اصفهانی، حسین، 1412ق، المفردات فی الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، بیروت: دارالعلم و الدار الشامیة.
-رضایی، حسن رضا، 1388ش، «مستشرقان و تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه»، دوفصلنامه قرآن پژوهی خاورشناسان شماره 6، ص 137تا 162
-روحانی، سعید، 1380ش، تاریخ اسلام در آثار شهید مطهری، تهران: نشر معارف، چاپ پنجم.
-زرقانی، عبدالعظیم، بی‌تا، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-زرکشی، محمد بن عبدالله، 1410ق، البرهان فی علوم القرآن‏، بیروت: دار المعرفه
-سید رضی، محمد، 1379 ش، نهج البلاغه، ترجمه جعفر شهیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-شیرازی، ابو اسحاق، 1382ش، قصص الانبیاء، تصحیح: حبیب یغمایی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-صادق رافعی، مصطفی، 1361ش، اعجاز قرآن و بلاغت محمد، ترجمه عبدالحسین ابن الدین، تهران: بنیاد قرآن.
-صدر، سید محمد باقر، بی‌تا، سنت‌های تاریخ در قرآن، ترجمه و تحقیق: سید جمال الدین موسوی، تهران: انتشارات تفاهم، چاپ پنجم.
-طباطبایی، محمد حسین، 1383ش، شیعه در اسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ شانزدهم.
ــ طباطبایی، محمد حسین ، 1381 ش، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: سید محمد باقر همدانی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-عاطف الزین، سمیع، 1998 م، قصص الانبیاء فی القران، بیروت: دارالکتاب، چاپ چهارم.
-عباس، فضل حسن، 1992 م، القصص القرآنی ایحاؤه و نفحاته، اردن: دار القرآن، چاپ دوم.
-عبدربه، عبد الحافظ، 1972 م، بحوت فی قصص القرآن، لبنان: دارالکتاب اللبنانی.
-عتر، نورالدین، 1994 م، القران الکریم و الدراسات الادبیه، دمشق: انتشارات دانشگاه دمشق، چاپ ششم.
-قرائتی، محسن، 1383 ش، یوسف قرآن، تهران: انتشارات مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، چاپ دوم.
-قطب، سید، 1415ق، التصویر الفنی فی القرآن، بیروت: دار الشروق.
ــ قطب، سید ، 1378 ش، آفرینش هنری در قرآن، ترجمه: محمد مهدی فولادوند، تهران: انتشارات بنیاد قرآن، چاپ دوم.
ــ قطب، سید ، 1412ق، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
-کریمی، حسین، 1361 ش، فلسفه تاریخ، تهران: انتشارات گروه فرهنگی جهاد دانشگاه شریف.
-کرمی، علی، 1382 ش، آموزه هایی از پیام های تاریخی قرآن، تهران: انتشارات دلیل.
-محدثی، جواد، 1365 ش، هنر در قلمرو مکتب، تهران: انتشارات سپاه پاسداران.
-مصباح یزدی، محمد تقی، 1391ش، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: چاپ و نشر بین الملل، چاپ هفتم.
-مطهری، مرتضی، 1357ش، نقدی بر مارکسیسم، تهران: انتشارات صدرا، چاپ اول.
ــ مطهری، مرتضی ، 1383ش، جامعه و تاریخ، تهران: انتشارات صدرا، چاپ هفدهم.
ــ مطهری، مرتضی ، ‏ 1389ش، فلسفه تاریخ، جلد اول، تهران: انتشارات صدرا، چاپ هفدهم.
-مکارم شیرازی، ناصر، 1361 ش، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب اسلامیه.
-ملبوبی، محمد تقی، 1376ش، تحلیل نو از قصص قرآن، تهران: امیرکبیر.
-موسوی گرمارودی، علی، 1375ش، داستان پیامبران، تهران: قدیانی، چاپ پنجم.
-میرصادقی، جمال، 1385ش، عناصر داستان، تهران: نشر سخن.
-نصیری، محمد، 1385 ش، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، قم: دفتر نشر معارف.
-وفا، جعفر، 1382ش، تاریخ از دیدگاه قرآن و نهج ‏البلاغه، تهران: موسسه نشر معارف اهل بیت(ع)