«قاعدۀ مدیریتی رعایت تناسب مشاغل با توانمندی‌ها در رهنمودهای امام علی علیه‌السلام»

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر پژوهش مؤسسۀ بیان هدایت نور؛ مدرس مدیریت اسلامی دانشگاه فردوسی

2 استاد علوم قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

3 مدیرگروه و استاد مدیریت دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

4 استایار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگدۀ الیهات دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

رهنمودهای علوی ذخیرۀ ارزشمندی در عرصۀ مدیریت نوین است که در این عصر با رویکرد مطالعات میان‌رشته‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد. البته این رهنمودها گاه در قالب یک سلسله قضایا یا قواعد کلی ارائه شده است که با توجه به آن، این پرسش مطرح است که روش‌شناسی یا شیوۀ کشف این قواعد چگونه است و با اصول موجود در مدیریت چگونه پیوند می‌خورد. بدین منظور باید به سراغ دلالت‌های روشنِ متن رفت که مبتنی بر اصول لفظی و اصول عقلایی است و از دانش مدیریت فقط برای تأیید بیشتر و ایضاح فزون‌تر قاعده یاری جست. با این روش، به عباراتی دست یافت که به عنوان قاعدة مدیریتی نمایان شوند. قاعدۀ ارائه شده در این مقاله برگرفته از این رهنمود امیر مؤمنان علیه‌السلام به مالک اشتر است: «وَ اجْعَلْ لِرَأْسِ کُلِّ أَمْرٍ مِنْ أُمُورِکَ رَأْساً مِنْهُمْ لَا یَقْهَرُهُ‏ کَبِیرُهَا وَ لَا یَتَشَتَّتُ عَلَیْهِ کَثِیرُهَا‏»؛ یعنی بر سر هریک از کارهایت مهترى از آنان بگمار که نه بزرگى کار او را ناتوان سازد و نه بسیارىِ آن وى را پریشان. این قاعده ناظر به مسئلة «ضرورت رعایت تناسب مشاغل با توانمندی‌ها» در دانش مدیریت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Managerial rule of "Considering jobs' appropriateness with abilities in Imam Ali's guidelines"

نویسندگان [English]

  • Javad Lotfi 1
  • Hasan Naghizadeh 2
  • Fariborz Rahimnia 3
  • Ali Asadi 4
1 Teacher of Ferdowsi University: Islamic Management
2 Master of Quran and Hadith in Ferdowsi University
3 Master of management in Ferdowsi University
4 Assistant professor of Quran and Hadith in Ferdowsi University
چکیده [English]

Alavi guidelines are valuable store in new management area that in this period surveying with interdisciplinary studies attitude. Of course these guidelines occasionally have been presented as a chain of propositions or universal rules that according to that, the question is: how is the methodology or method of finding these rules and how it connects with existing principles in management? For this purpose we have to look for clear reasons that based on textual and rational principles and asking help from management science just for more confirmation and clarification and with this method, accessing expressions as a management rule. The rule that has been presented in this article was took from this guideline of imam ali to malik ashtar: “you must appoint one officer as the head of each important branch of your government that wont defeated by big works and not confused by works’ multiplicity”. This rule is as a witness for “necessity of considering jobs’ appropriateness with abilities” in management science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Management rules"
  • "Nahj Al-Balaghah and Management"
  • "Imam Ali and Management rules"
قرآن مجید، مترجم: فولادند، محمدمهدی ( 1415ق)، تهران: دارالقرآن الکریم، چ1.
نهج البلاغه، ترجمۀ آیتی، عبد المحمد( 1378ش*، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ3.
نهج البلاغه، ترجمۀ جعفر شهیدی ( 1378ش*، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چ14.
ابراهیمی دینانی(1395ش)، غلامحسین؛ پرسش از هستی یا هستیِ پرسش؛ تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه.
ابن ‏أبی‏الحدید عبد الحمید بن هبة الله(1337ق)؛ شرح ‏نهج‏البلاغة؛ قم: کتابخانه عمومی آیة الله مرعشی نجفی.
ابن بابویه قمى،  حسن بن علی(شیخ صدوق)(1414ق)، اعتقادات الامامیه، کنگرۀ شیخ مفید، چ 2.
ابن حنبل، احمد بن محمد(بی‌تا)، المسند، بیروت: دارصادر.
ابن درید، ابوبکر محمد بن حسن(1987م) ؛ جمهرة اللغة، بیروت: دارالعلم الملایین.
ابن فارس ‌بن زکریا، احمد(1408ق)؛ معجم مقائیس اللغه؛ بیروت:‌ دارالفکر.
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)؛ لسان العرب؛ بیروت: دار صادر.
ابن میثم، بحرانی، میثم بن علی(1362ش)؛ شرح نهج البلاغه؛ بی‌جا: دفتر نشر الکتاب.
استوارت، گرگ و براون، کنت(1388ش)؛ مدیریت منابع انسانی: پیوند استراتژی و عمل؛ مترجم: محمد اعرابی و مرجان فیاضی، تهران: مهکامه.
امیری، علی‌نقی(1395ش)، نوع‌شناسی و مصداق‌های مدیریت در نهج‌البلاغه،قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
انصاری، محمدعلی(1391ش)؛ مشکاة (تفسیر قرآن کریم)؛ مشهد: بیان هدایت نور، ج1.
انصاری، محمدعلی(1393ش)؛ مشکاة (تفسیر قرآن کریم)؛ مشهد: بیان هدایت نور، ج6.
بجنوردی، حسن (1419ق)؛ القواعد الفقهیه؛ قم: نشرالهادی، چ1.
بلیکی، نورمن(1393ش)؛ پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی؛ ترجمه: حسینی و همکاران، سیدرضا؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پورعزت، علی‌اصغر(1393ش)؛ مدیریت‌ ما؛ تهران، بنیاد نهج‌البلاغه.
پورکیانی، مسعود و جلالی‌جواران، مرتضی(1388ش)(الف)؛ «تحلیلی بر تناسب شغل و شخصیت (قسمت اول)»؛ میثاق مدیران، شماره 44، صص 66-71.
پورکیانی، مسعود و جلالی‌جواران، مرتضی(1388ش)(ب)؛« تحلیلی بر تناسب شغل و شخصیت (قسمت دوم)»؛ میثاق مدیران، شماره 45، صص 69-65.
پورکیانی، مسعود و جلالی‌جواران، مرتضی(1391ش)،«تحلیلی بر تناسب شغل و شخصیت»، کار و جامعه، شماره 153، صص45-42 .
جوادی آملی، عبدالله(1381ش)؛ تسنیم؛ قم:مرکز نشر اسراء، ج1.
جوهری، اسماعیل بن حماد(1407ق)؛ الصحاح؛ بیروت، دار العلم للملایین.
حرّ عاملی، محمد بن حسن(1409ق)؛ وسائل  الشیعه، قم: آل البیت لاحیاء التراث.
حسینی، میرزاحسن؛ رحمانی، زین العابدین و حبیبی، فتانه(1388ش)،« ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و اوﻟﻮﻳﺖ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻨﺪی ﻣﺘﺨﺼﺺ‌ﻫﺎی ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺷﻐﻞ و ﺷﺎﻏﻞ در ﺟﺬب ﻧﻴﺮوی اﻧﺴﺎنی»، مدیریت توسعه و تحول، دورۀ1، شماره3، صص 34-25.
خسروپناه، عبدالحسین(1394ش)؛ روش‌شناسی علوم اجتماعی؛ تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه.
خنیفر، حسین؛ امامی، مصطفی و پورابراهیم، سهراب(1389ش)؛ «بررسی و سنجش تناسب شغلی کارکنان و ارایه راهکارهایی جهت بهبود آن (مطالعه موردی در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران)»، مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، دوره 1، شماره 4، صص 58-41.
خوانساری، محمد(1387ش)؛ منطق صوری؛ تهران: آگاه.
دسلر، گری(1386ش)، مبانی مدیریت منابع انسانی، مترجم: علی پارساییان و محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
دلشاد تهرانی، مصطفی(1388ش)؛ دلالت دولت؛ تهران: دریا.
دهخدا، علی ‌اکبر(1339ش)؛ لغت‌نامه؛ تهران: سازمان لغت‌نامۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد بن مفضل(1412ق)؛ المفردات فی ریب القرآن؛دمشق- بیروت: دارالعلم- دارالشامیه.
زبیدی، محمد بن مرتضی(1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق: علی شیری؛ بیروت: دار الفکر.
شریف مرتضی، ابوالقاسم علی بن حسین(1405ق)، رسائل الشریف المرتضی، بیروت: مؤسسۀ النورللمطبوعات.
شعاری نژاد، علی اکبر(1388ش)، روان شناسی رشد، تهران: اطلاعات.
شولتز، دوان(1387ش)، نظریه‌های شخصیت، مترجم: یوسف کریمی و همکاران، تهران: ارسباران.
طباطبایی، محمد حسین(1387ق)؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
عسگری، حسن بن عبدالله(1412ق)؛ الفروق اللغویة؛ قم، انتشارات اسلامی وابسته به حوزۀ علمیۀ قم.
فراهیدی، خلیل بن احمد(1410ق)، العین؛ قم: هجرت.
طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا)؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
کارگروه بنیادین رشتۀ مدیریت(1395ش)، پیش‌نویس نقشۀ جامع مدیریت اسلامی(نجما)؛ قم: دانشگاه قم.
معمارزاده، غلامرضا و مهرنیا، احمد(1389ش)،« بررسی ضرورت تناسب شخصیت شاغل با مشاغل عملیاتی پر خطر: جذب و استخدام صحیح و افزایش کارایی»،  مدرس علوم انسانی، شمارۀ 68، صص250-227.
ملکیان، مصطفی(بی‌تا)؛ مبانی معرفت شناسی و روش شناسی در علوم انسانی؛ تهران: بی‌نا،
میرسپاسی، ناصر(1376ش)، مدیریت منابع انسانی و روابط کار، نگرشی راهبردی (استراتژیک)، تمرین و مقالات، تهران: وین.
هالند، جان(1373ش)، حرفة مناسب شما چیست؟؛ مترجم: سیمین حسینیان و سیده منور یزدی، تهران: ناشر مترجمین.