شیخ طوسی و آرای تفسیری معتزله

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

(استادیار دانشگاه کاشان، گروه علوم قرآن و حدیث)

چکیده

 تفسیر تبیان یکی از تفاسیر شیعی در قرن پنجم هجری است که با رویکرد کلامی به نگارش آمده است. از نشانه های آشکار آن، کوشش شیخ طوسی برای تحکیم مبانی نظری شیعه در این تفسیر است. تقدم نسبی دانش کلام بر سایر علوم در عصر شیخ طوسی و منازعات کلامی، همچنین مرجعیت و احاطه علمی شخصیت هایی نظیر شیخ مفید، سید مرتضی و خود شیخ در این رشته، در سمت و سو دادن به این تفسیر بی تأثیر نبوده است. طرح دیدگاه های نسبتا فراگیر معتزلیانی همانند ابوعلی جبایی، علی بن عیسی رمانی، ابولقاسم بلخی ( یا کعبی) و محمد بن بحر اصفهانی در همین جهت، قابل ارزیابی است. شیخ طوسی هم به لحاظ روش عقل گرایانه محمد بن بحر اصفهانی و علی بن عیسی رمانی و هم به دلیل برخی مبانی مشترک اعتقادی با معتزلیان تفسیر آنان را پسندیده، یرخی از آرایشان را تلقی به قبول کرده و البته در موارد درخور توجهی نیز دیدگاه های آنان را مورد مناقشه قرار داده و مردود دانسته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sheikh Tusi and the Mutazila's views

نویسنده [English]

  • Mohsen Ghasempour
Associate professor of Kashan University at goroup Quran and Hadith
چکیده [English]

The Tebyan exegesis is one the fifth century commentaries, written with a
theological approach. Tusi's endeavour for strengthening Shiite tenets in it,
verifies his focus on this issue. The rather priority of theology compared to
other sciences in Tusi's era and current dogmatic debates, along with the
authoritative status of prominent Shiite scholars such as Sheikh Mufid, Seyyed
Murteza and Sheikh Tu si himself all had great influence on this commentary.
The vast narration of the Mutazili views such as those of Abu Ali Jubayi,
Rummani, Balkhi, Ka'bi and Muhammad Bahr Isfahani fulfilled this end. Both
for the rational methodology of Muhammad Bahr Isfahani and Rummani and
for the dogmatic principles common with Mutazila, Tusi has preferred the
Mutazili's opinions and narrated them. Although in quite a few occasions has
also criticized their believes and negated them.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Sheikh Tusi
  • Mutazila
  • exegetical methods
  • Theology
  • Shiite exegesis