تبیین نظام روایات توحیدی اهل بیت(ع)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تعالیم اهل بیت علیهم السّلام در بحث توحید، مجموعه ای منسجم، با اوصافی خاصّ است. در این نظام، هر یک از اجزاء، ارتباط وثیقی با یکدیگر دارند و ویژگی هایی مانند هماهنگی معنایی و عدم تعارض، وحدت موضوعی، تشابه ساختار بیانی، تکرار مفاهیم هم مضمون و تلازم موضوعات مطروحه،به مثابه ارکان تشکیل دهندۀ نظام تعالیم اهل بیت علیهم السلام در مبحث توحید به شمار می روند. همچنین در بحث تلازم موضوعات مطروحه، میان موضوعاتی مانند قابل توهّم نبودن خداوند، نفی مشابهت خداوند با مخلوقات،نفی جسم انگاری خداوند،تباین ذاتی خداوند و مخلوقات،ازلی بودن خداوند،مرکّب نبودن ذات باری تعالی و محدود نبودن خداوند، تلازم و ارتباط تامّ وجود دارد.در پرتو این طرز تلقّی از ارکان تشکیل دهندۀ نظام تعالیم اهل بیت(ع)در مبحث توحید و ارتباطات شبکه ای موجود میان موضوعات طرح شده در حوزۀ مباحث توحیدی، می توان به انسجام و هماهنگی کامل عناصر نظام تعالیم اهل بیت علیهم السلام در بحث توحید و فهم دسته ای از متشابهات اعتقادی وقوف یافت؛ ضمن آنکه آگاهی از اصل وجود چنین نظام یکپارچه ای در روایات پرشمار اهل بیت (ع) و اعتقاد به همبستگی درون شبکه ای آنها با یکدیگر،خود معیار و ملاکی روشنگر برای ارزیابی آراء و نظرات گوناگون در این زمینه به شمار می رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explanation of the System of Monotheistic Narrations of Ahlul Bayt (PBUTH)

نویسنده [English]

  • Mostafa Azarakhshi
Assistant Professor in Islamic Studies, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The teachings of the Ahlul Bayt (PBUTH) in the issue of Monotheism is a coherent collection with special features. In this system each component has a fixed relationship with each other. Features such as semantic harmony and non-conflict, unity of subject, similarity of the expressive structure, repetition of the same meaningful concepts, and conjoining the relevant topics, are as the pillars composing the system of Ahlul Bayt’s teachings in the context of Monotheism. In light of such a reflection on the composing elements of the system of Ahlul Bayt’s teachings in Monotheism as well as the network connection between proposed subjects, man will find a complete coherence and harmony between the components of the system of Ahlul Bayt’s teachings in Monotheism and understand a group of theological misconceptions. In addition, information of the existence of such a united system in the Ahlul Bayt’s abundant narratives and belief in their inter-network coherence is a considerable criterion for assessing different opinions in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resemblance (Tashbīh)
  • Purification (Tashbīh)
  • Unity
  • God
  • Narratives
  • System
  1. قرآن کریم.
  2. ابن ابی  الحدید، عبدالحمید بن هبة الله (1404ق)، شرح نهج البلاغة، قم: انتشارات کتابخانه آیت‏الله مرعشى نجفى.
  3. ابن بابویه، محمد بن على (1398ق)، التوحید، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  4. ابن بابویه، محمد بن على (1378ش)، عیون اخبار الرضا(ع)، تهران: نشر جهان.
  5. ابن تیمیه‏، احمد بن عبدالحلیم حرّانی (1425ق)، شرح العقیدة الإصفهانیة، بیروت: المکتبة العصریة.
  6. ابن سینا، (1400ق)، رسائل ابن سینا، قم: انتشارات بیدار.‏
  7. ابن شعبه حرّانى، حسن بن علی (1404ق)، ‏تحف العقول عن آل الرسول، قم: ‏‏جامعه مدرسین.‏‏
  8. ابن منظور، محمد بن مکرم (1405ق)، لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  9. ابن میثم بحرانی، میثم بن علی (1362ش)، شرح نهج‌البلاغه، قم: دفتر نشر الکتاب.

10. اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل (1397ق)، الابانة عن اصول الدیانة، قاهره: دارالانصار.

11. برنجکار، رضا (1391ش)، روش شناسی علم کلام، قم: موسسه علمی و فرهنگی دارالحدیث.

12. تفتازانى‏، سعد الدین (1409ق)، شرح المقاصد، قم: انتشارات الشریف الرضی‏.

13. حسن زاده آملی، حسن (1386ش)، وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، قم: انتشارات تشیّع.

14. حلبى‏، على اصغر (1376ش)، تاریخ علم کلام در ایران و جهان،‏ تهران‏: انتشارات اساطیر. ‏

15. حلّى، حسن بن یوسف (1365ش)، الباب الحادی عشر، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.

16. حلّى، حسن بن یوسف (1413ق)،کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسة النشر الإسلامی‏.

17. حلّى، حسن بن یوسف (1419ق)، نهایة المرام فی علم الکلام‏، قم‏: مؤسسة الإمام الصادق‏.‏

18. خوئى‏، میرزا حبیب الله هاشمى (1358ش)، منهاج ‏البراعة فی ‏شرح ‏نهج‏البلاغة، تهران: مکتبة الاسلامیة.

19. سید رضى، ابو الحسن محمد بن حسین (بی‌تا)، نهج البلاغة، قم: دارالهجرة.

20. سیّد مرتضى، ابوالقاسم (1405ق)، رسائل الشریف المرتضى،‏ قم‏: دار القرآن الکریم‏.‏

21. طوسى، نصیر الدین (1407ق)، تجرید الاعتقاد، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.

22. فخر رازى، محمّد بن عمر (1411ق)، المحصل‏‏، عمان: دار الرازی‏.‏

23. فخر رازى، محمّد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب‏، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی.

24. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، العین، قم: دارالهجرة.

25. قاضى سعید قمى‏، (1415ق)، شرح توحید الصدوق‏، تهران‏: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‏.

26. کلینی، محمد بن یعقوب (1365ش)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

27. مازندرانی، مولی محمد صالح (1382ق)، شرح أصول الکافی، تهران: المکتبة الاسلامیه.

28. مجلسی، محمد باقر (1404ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسة الوفاء.

29. مجلسی، محمد باقر (1404ق)، مرآة العقول، بیروت: مؤسسة الوفاء.

30. مطهری، مرتضی (بی‌تا)، شرح منظومه، تهران: انتشارات صدرا.

31. مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق)، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، قم: کنگره شیخ مفید.