جایگاه و کارکرد حدیث در تفسیر بیان السعاده

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

2 دانشیارگروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان.

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

در تفاسیر قرآن رویکردهای مختلفی درباره‌ی میزان و نحوه‌ی بهره گیری از حدیث مشاهده می‌شود. در تفسیرهای عرفانی این امر از جنبه های مختلفی مانند میزان تأثیر گرایش مفسر در گزینش و فهم روایات تفسیری، اهمیت بیش‌تری دارد. به همین جهت، تعیین جایگاه و کارکرد حدیث در این تفاسیر می تواند به عنوان سنجه‌ای برای تعیین میزان اعتبار آن‌ها درنظر گرفته شود.
در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی گردآوری شده، جایگاه و کارکرد حدیث در تفسیر بیان-السعاده که اولین تفسیر عرفانی کامل و موجود شیعی به‌شمار می‌رود، بررسی شده است. باتوجه به این‌که گنابادی حدیث را به عنوان منبعی مهم برای آشنایی با تنزیل و تأویل آیات و وجوه مختلف معنایی و مصداقی معرفی کرده و نیز بیش از 2200 روایت در تفسیر خود استفاده نموده، جایگاه ویژه‌ی آن مشخص می‌گردد. مهم‌ترین کاکردهای حدیث در این تفسیر نیز براساس میزان فراوانی، شامل تبیین مفهوم، بیان مصداق و مؤید دیدگاه مفسر می شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Position and Function of Hadith in the Commentary of Bayān al-Sa'ādah

نویسندگان [English]

  • Zahra Mohebpour Haghighi 1
  • Seyed Mehdi Lotfi 2
  • Amir Ahmadnezhad 3
1 PhD student, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Isfahan University
2 Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Isfahan University
3 Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Isfahan University
چکیده [English]

There are different approaches in Qur’anic interpretations about the level and the mechanism of utilization of Hadith. In mystic exegeses this issue seems more important from different aspects such as the amount of effect of the interpreter’s tendency in selecting and understanding the interpretative narratives. The position and function of hadith therefore may as a criterion assist to evaluate the validity of these books. Based on the descriptive-analytical method, the present paper has surveyed the position and function of hadith in the commentary of Bayān al-Sa'ādah, the first Shiite available complete mystical interpretation. The Author introduces hadith as an important source for learning tanzīl and ta’wīl of verses and their different aspects of meaning and example. He used more than 2200 hadiths in his work. Additionally, based on the abundance, the most importance usage of Hadith includes explanation of the concept, presentation of examples and confirmation of the interpreter's views.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Commentary of Bayān al-Sa'ādah
  • Position of Hadith
  • Function of Hadith
  1. قرآن کریم.
  2. آملی، سید حیدر(1422)، تفسیر المحیط الأعظم، تحقیق سیدمحسن موسوی تبریزی، تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
  3. استرآبادی، محمدامین (1424)، الفوائد المدنیة، قم: موسسه النشر الإسلامی.
  4. الهی بخش، خادم حسین (1409)، القرآنیّون و شبهاتهم حول السنة، الطائف: مکتبة الصدیق.
  5. بابایی، علی اکبر (1381)، مکاتب تفسیری، تهران: سمت.
  6. بحرانی، سید هاشم (1416)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت.
  7. بروجردی، سید محمدابراهیم (1366)، تفسیر جامع، تهران: انتشارات صدر.
  8. تابنده، حسین (1326)، «تفسیر بیان السعاده»، مجله جلوه، شماره 20، صص 417ـ 408.
  9. تابنده گنابادی، سلطان حسین (1384)، نابغه علم و عرفان در قرن چهاردهم،تهران: حقیقت.
  10. تستری، سهل­بن عبدالله (1423)، تفسیر تستری، تحقیق محمد باسل عیون السود، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  11. جوادی آملی، عبدالله (1388)، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء
  12. حرعاملی، محمدبن حسن (1403)، الفوائد الطوسیة، قم: المطبعة العلمیة.
  13. خانی، رضا؛ ریاضی، حشمت الله (1372)، ترجمه بیان السعاده فی مقامات العباده، تهران: مرکز انتشارات دانشگاه پیام نور.
  14. خطیب، عبدالکریم (بی­تا)، تفسیر القرآنی للقرآن، بی­جا: بی­نا.
  15. ذهبی، محمدحسین (بی­تا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  16. رحیمیان، سعید (1396)، مدخلی بر عرفان شیعه، تهران: نگاه معاصر.
  17. سیوطی، جلال الدین (1404)، الدر المنثور فی تفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
  18. صفوی، کورش (1387)، درآمدی برمعنی­شناسی، تهران: سوره مهر.
  19. طنطاوی جوهری، (1425)، الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  20. طیبی، زینب (1396)، «آسیب شناسی روش تفسیری دمنهوری در «الهدایة و العرفان فى تفسیر القرآن بالقرآن‏»، فصلنامه سفینه، سال پانزدهم، شماده 57، صص 58ـ37.
  21. عروسی حویزی، عبدعلی­بن­جمعه (1415)، تفسیر نورالثقلین، قم: اسماعیلیان.
  22. کاشانی، ملافتح الله (1336)، منهج الصادقین فی الزام المنافقین، تهران: کتاب فروشی محمدحسن علمی. 
  23. کمپانی زارع، مهدی (1390)، گنابادی و تفسیر بیان السعاده، تهران: خانه کتاب.
  24. گنابادی، سلطان محمد (1408)، تفسیر بیان السعاده فی مقامات العباده، بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات.
  25. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الأنوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  26. مؤدب، رضا؛ اویسی، کامران (1391)، «گونه­شناسی و روش شناسی روایات تفسیری امام صادق(ع)»، پژوهش­نامه قرآن و حدیث، شماره 1.
  27. مصلایی­پور، عباس؛ میرحسینی، یحیی (1392)، «تحلیل و بررسی روش تفسیری کیوان قزوینی»، آموزه­های قرآنی، شماره 17.
  28. مصطفوی، حسن (1380)، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب.
  29. معرفت، محمدهادی (1387)، التفسر الأثری الجامع، قم: التمهید.
  30. منسوب به علی بن موسی الرضا(ع) (1406)، الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا علیه السلام‏، مشهد: موسسة آل البیت(ع).
  31. نوری، حسین (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم: موسسة آل البیت(ع).