بررسی نهادینه سازی اطعام مسکین در بستر تاریخی نزول قرآن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه اصفهان گروه علوم قرآن حدیث

2 دانشیار

3 دانشجوی دکتری

چکیده

قرآن کریم به صورت مکرر از اطعام به نیازمندان جامعه سخن گفته است چرا که این گروه در ابتدایی‌ترین نیاز خود یعنی خوراک درمانده‌اند. پر واضح است این آیات در یک بستر تاریخی نازل شده‌اند لذا تدبر در آن‌ها مطابق با ترتیب نزول و با توجه به حوادث و مخاطبان عصر نزول می‌تواند مراحل تشریع یک حکم را آشکار کند. پژوهش حاضر با همین هدف به نگارش درآمده است. بدین‌سان طبق روایات معتبر ترتیب نزول، چینش آیات اطعام مسکین مشخص گردید و سعی بر آن شد با مقارنه این آیات مراحل نهادینه‌شدن این فرمان الهی کشف شود. در سور ابتدایی مکی با تشویق و انذار نسبت به خوراک دادن نیازمندان سعی در ایجاد آگاهی و معرفت بنیادی نسبت به این موضوع شده است. در اواخر این دوره اطعام نیازمندان به صورت جدی‌تر دنبال می‌شود و اعلام می‌گردد در اموال مردم حقی برای بینوایان است. در مدینه و با تشکیل حکومت اسلامی کمک به نیازمندان به صورت یک حکم فقهی در می آید و منابع آن‌ از طریق خمس،زکات، انفاق و کفاره اعمال منهی عنه تأمین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Genesis and evolution of feeding the hungry in the Koranic verses

نویسندگان [English]

  • hady salymy 1
  • reza shokrani 2
  • mohsen farivar 3
1 Isfahan un
2 Isfahan un
3 Isfahan un
چکیده [English]

The Holy Qur'an has repeatedly mentioned feeding the hunger. Since these verses have been revealed in a historical context, chronologically studying of the decsent of the Koranic verses and cosidering the events and the audience of the Age of Descent proves that the Prophet has followed a rational plan to establish the institution of feeding the hunger. In the first stage, in Mecca, people were informed of their social responsibility to the deprived people; it was considered as an important charactristic of believers, so those who evaded responsibility, would be punished in the hell. In the second step, in chapters revealed still in Mecca, it is declared that there is a right for the needy in people's' property, and therefore the rich were warned about it. After the Prophet's (pbuh) immigration to Medina and after the formation of an Islamic government, taking care of the needy entered a new phase and became one of the Islamic instructions. Its resources are characterized by khums, zakat, charity, apostasy, pious swearing, and so on. It bcame a divine law. Studying this subject a using chronological methodin addition to clarifying the Prophet's approach to solve the problems of the society, shows that, on the contrary to the hypocrisy of some Orientalists, the holy Quran is not a collection of irrelevant verses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: topycal-choronological interpretation
  • feeding the needy
  • economy of society
  • interpretative Methods
  1. قرآن کریم، (1415ق)، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن کریم.
  2. ابن جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن بن على، (1422ق)، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت: دارکتب العربیه.
  3. ابن عطیه اندلسى، عبدالحق بن غالب، (1422ق)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  4. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  5. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  6. ازرقی، ابوالولید محمد بن عبدالله، (بی‌تا)، اخبار مکه، بیروت: دارالاندلس للنشر.
  7. افغانی، سعید، (1974م)، اسواق العرب فی الجاهلیه و الاسلام، بیروت: دارالفکر.
  8. بغدادی، علی بن محمد، (1415ق)، لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  9. بهجت پور، عبدالکریم،  (1392ش)، تفسیر تنزیلی (مبانی، اصول، قواعد و فواید)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  10. حجتی، سید محمد باقر، (1377ش)، اسباب النزول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  11. حموی، یاقوت بن عبدالله، (بی‌تا)، معجم البلدان، بیروت: دارالفکر.
  12. دروزة، محمد عزت، (1383ش)، التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
  13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم.
  14. راوندی، سعید بن هبة الله، (1405ق)، فقه القرآن فى شرح آیات الأحکام، قم:کتابخانه آیت الله مرعشی.
  15. زحیلی، وهبه، (1411ق)، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، دمشق: دارالفکر.
  16. زرکشی، بدرالدین، (1376ش)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
  17. سلیمان بلخی، مقاتل، (1423ق)، تفسیر قرآن، بیروت: دار احیاء التراث.
  18. سیوطی، جلال الدین، (1974م)، الاتقان فی علوم القرآن، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  19. طالقانى، سید محمود، (1362ش)، پرتویی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  20. طباطبایی، سید محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  21. طبرسی، فضل بن حسن، (1373ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  22. طبرسی، فضل بن حسن، (1377ش)، جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  23. طبری، محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
  24. طریحى، فخر الدین، (1375ش)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
  25. طیب، سید عبدالحسین، (1383ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
  26. علی، جواد، (1422ق)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد: دار الساقی.
  27. فخرالدین رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  28. قرشى، سید على اکبر، (1377ش)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
  29. قرطبی، محمد بن احمد، (1364ش)، جامع الاحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  30. قزوینی، زکریا بن محمد، (بی‌تا)، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت: دار صادر.
  31. قمى، على بن ابراهیم، (1367ش)، تفسیر قمی، قم: دارالکتاب.
  32. کاشانى، ملا فتح الله، (1423ق)، زبدة التفاسیر، قم: بنیاد معارف اسلامی.
  33. کلینی، محمد بن یعقوب، (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  34. مدرسى، سید محمد تقى، (1419ق)، من هدی القرآن، تهران: دار المحبی الحسین.
  35. ملاحویش آل غازى، عبدالقادر، (1382ق)، بیان المعانی. دمشق: مطبعة الترقی.
  36. میبدی، احمد بن ابی سعد، (1371ش)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  37. نکونام، جعفر، (1380ش)، درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن: تهران: هستی نما.
  38. واحدى، على بن احمد، (1411ق)،اسباب نزول القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.