نمودهای تحقق امنیت اجتماعی با تکیه برداستان حضرت موسی (ع) و فرعون در قرآن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

چکیده

«امنیت اجتماعی» یکی از نیازهای اساسی جوامع انسانی از دیرباز تاکنون بوده است. به‌طوری‌که برقراری و تثبیت آن زمینه را برای رشد و تعالی مادی و معنوی افراد جامعه فراهم می‌کند. ازاین‌رو مورد توجه همه‌ی انبیاء الهی نیز بوده است. در این میان بررسی داستان حضرت موسی (ع) که پربسامدترین داستان‌های قرآن است اهمیت بسزایی دارد زیرا از یک‌سو جامعه مصر و قوم بنی‌اسرائیل که تحت حکومت ظالمانه‌ی فرعون قرار داشتند از‌کمترین امنیت برخوردار بودند و از‌ سوی دیگر موسی (ع) موظف به نجات آن‌ها از حکومت فرعون شده بود. این پژوهش به دنبال تبیین و تحلیل مهم‌ترین نتایج راهبردهای موسی (ع) در تحقق امنیت اجتماعی در سه حوزه‌ی سیاسی، فرهنگی و اعتقادی است. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی و اطلاعات مورد استفاده به روش کتابخانه‌ای و با بررسی محتوای آیات مربوطه می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که موسی (ع) در حوزه‌های فوق از روش‌ها و راهکارهای مختلفی بهره برده است که در بسیاری از موارد موفق به برقراری امنیت در جامعه‌ی هدف گردیده است، اما علیرغم تلاش‌های خستگی‌ناپذیر و تغییر روش‌های تبلیغاتی، گاهی نتیجه‌ی موردنظر به دست نیامده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Manifestations of Social Security in the Story of Prophet Moses (p.b.u.h) and Pharaoh in the Qur'an

نویسندگان [English]

  • Ali Sabbagheyan 1
  • gholamreza raeiseian 2
  • Soheyla Pirozfar 2
1 Cultural Officer at Mashhad Cultural University
2 Associate Professor, Department of Quran Science and Hadith, Faculty of Theology, Ferdowsi University
چکیده [English]

Social security has been one of the basic needs of human societies for a long time, so that its establishment and consolidation provide the basis for the growth and material and spiritual excellence of individuals in society. It has also attracted the attention of all the divine prophets. The study of the story of Prophet Moses (AS), as one of the most frequent stories in the Qur’an, is of particular importance, for on one hand the Egyptian community and the People of Israel, who were under the oppressive rule of Pharaoh, had the least security and, on the other, Moses (AS) was sent to save them from Pharaoh. This study seeks to explain and analyze the most important results of Musa’s (AS) strategies in the realization of social security in three political, cultural and religious aspects. The research method is descriptive-analytical and the information used is library-based though examining the content of relevant verses. Findings show that Moses (AS) has used various methods and strategies in the above areas, which in many cases succeeded in establishing security in the target community, but despite tireless efforts and changing promotional methods, sometimes the favorite goal was not gaine.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Qur’an
  • Prophet Moses
  • Pharaoh
  • Social Security
  1. قرآن کریم.
  2. آشنا، حسام‌الدین، (1388ش)، «امنیت فرهنگی، مفهومی فراسوی امنیت ملی و امنیت انسانی»، راهبرد فرهنگ، شماره 5، 74-88.
  3. آشوری، داریوش، (1366ش)، دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید.
  4. آلوسى، سید محمود، (1415ق)، روح المعانى فی تفسیرالقرآن العظیم‏، بیروت‏: دارالکتب العلمیه.
  5. آمدی، عبدالواحد، (1410ق)، غررالحکم ودررالکلم، تصحیح: مهدی رجایی، قم: دارالکتاب اسلامی.
  6. ابن شعبه، حسن بن علی، (1382ش)، تحف العقول، مترجم: صادق حسن‌زاده، قم: آل علیّ(ع).
  7. ابن عاشور، محمد بن طاهر، (بی‌تا)،  التحریر و التنویر، بی‌جا: بی‌نا‏.
  8. ابن فارس، احمد، (1404ق)، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب اعلام اسلامی.
  9. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب‏،‏ بیروت‏: دار صادر.

10. اندلسى، ابوحیان محمد، ‏(1420ق)،  البحرالمحیط، بیروت‏: دارالفکر.

11. باقری، خسرو، (1380ش)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه.

12. بوزان، باری،(1378ش)، مردم، دولتها، و هراس، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.

13. بیضاوى، عبدالله بن عمر، (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل‏، بیروت‏: داراحیاء التراث العربى‏.

14. ترابسی، دیوید، (1382ش)، اقتصاد و فرهنگ، ترجمه: کاظم فرهادی، تهران: نشر نی.

15. جاهد، حسینعلی، (1387ش)، اصول و فلسفه تعلیم وتربیت وتعلیم وتربیت اسلامی، تهران: نشر جهش.

16. جوهری، اسماعیل بن حماد، (1376ق)، الصحاح‏، مصحح عطاراحمد عبدالغفور، بیروت‏: دارالعلم للملایین.

17. حسنی فر، عبدالرحمن، (1383ش)، «دولت و امنیت اجتماعی درقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، نشریه علوم اسلامی، شماره 22، 24-45.

18. حکم‌آبادی، حجت اله، (1397ش)، «بررسی آثار تربیتی روش اعطای بینش در قرآن»، آموزه­های تربیتی در قرآن و حدیث، دوره3، شماره2، 43-61.

19. خسروی، مرتضی، (1394ش)، امنیت درقرآن (رویکردی تفسیری تبیینی)، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.

20. دلشاد تهرانی، مصطفی، (1395)، حکومت حکمت، تهران: دریا.

21. دوگان، ماتیه، (1374ش)، «سنجش مفهوم مشروعیت و اعتماد»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال10، ش1.

22. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالقلم.

23. زمخشری، محمود، (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتب العربی.

24. سید قطب، (1412ق)، فى ظلال القرآن‏، بیروت: دارالشروق‏.

25. طباطبایی، سید محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.

26. طبرسى، فضل بن حسن، ‏(1372ش‏)، مجمع البیان فى تفسیرالقرآن، تهران‏: ناصرخسرو.

27. طریحى، فخرالدین، (1375ش)، مجمع البحرین، تهران:کتابفروشى مرتضوى.

28. طوسی، محمد بن حسن، (بی­تا)، ‏التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.

29. عمید، حسن، (۱۳۸۹ش)، فرهنگ عمید، تهران: اَشجَع.

30. غروی، سیده سعیده، (1399ش)، «بنی اسرائیل و سنت الهی کیفر»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال 17، ش46.

  1. 31.  فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.

32. فراهیدی، خلیل بن أحمد، (1405ق)، العین، محقق مهدی المخزومی، قم: دار الهجره.

33. فیض کاشانی، ملامحسن، (1415ق)، تفسیر الصافی، محقق حسین اعلمی، تهران: صدر.

34. کمال آبادی، محمد تقی و دیگران، (1392)، «تبیین نقش اعتقادات و باورهای دینی در احساس امنیت»، دانش انتظامی لرستان، سال اول، شماره 4.

35. لاک، جان، (1388ش)، رساله ای دربارۀ حکومت، مترجم  حمید عضدانلو، تهران: نشر نی.

36. مجلسی، محمد باقر، (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

37. محمدقاسمی، حمید، (1389ش)، روش‌های تربیتی درداستانهای قرآن، تهران: شرکت چاپ و نشربین الملل.

38. مصطفوى، حسن، (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت‏: دار الکتب العلمیة.

39. معین، محمد، (1363ش)، فرهنگ معین، تهران: امیر کبیر.

40. مغنیه، محمد جواد، (1424ق‏)، تفسیر الکاشف، تهران: دار الکتب الإسلامیه.

41. مکارم شیرازى، ناصر و همکاران، (1374ش)، تفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

42. نوید نیا، منیژه، (1382ش)، «درآمدی بر امنیت اجتماعی»، مطالعات راهبردی، سال 6، شماره 1.

43. هابز، توماس، (1379ش)، لویاتان، مترجم حسین بشریه، تهران:  نشر نی.

  1. 44.  همتیان، علی‌اصغر، (1392ش)، امنیت اجتماعی در آموزه های وحیانی، قم: بوستان کتاب.

45. ولف، جاناتان، (1384ش)، چرا امروز باید مارکس را خواند؟، ترجمه شهریار خواجیان، تهران: آشیان.

46. وینسنت، اندرو‌، (1371ش)، نظریه‌های دولت، مترجم حسین بشیریه، تهران: نشرنی.