اثبات انسجام درونی سوره‌های قرآن از طریق ارتباطات نحوی جملات درون سوره‌ها

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور تهران، ایران.

چکیده

نگاه ساختاری به سوره‌های قرآن، از جمله روش‌های جدید در بررسی سوره‌های قرآن می‌باشد. یکی از راه‌های اثبات اصل این موضوع (نه روش اجرای آن)، توجه به بحث ارتباطات نحوی جملات درون سوره‌های قرآن است. اکثر علمای نحو، 17 نقش برای جملات ذکر کرده‌اند، ارتباط نحوی 16 مورد از این نقش‌ها با کلمات و جملات دیگر، کاملاً روشن است. تنها نقش استینافیه است که محل چالش می‌باشد.
در مجموع سه نوع جمله استینافیه وجود دارد؛ استیناف تعلیلی، بیانی و ابتدائی. ارتباط جملات استیناف تعلیلی و بیانی با ما قبل روشن است چرا که تعلیل و تبیین موضوعی در جملات قبل می باشند، اما در خصوص جملات استیناف ابتدائی این‌گونه نیست.
از تعداد 28495 جمله قرآن (با توجه به آخرین شمارش عملی)، در مورد 428 جمله، ادعای استیناف ابتدائی بودن شده است. علمای اِعراب قرآن، چون در ظاهر ارتباطی میان آن‌ها و جملات دیگر ندیده‌اند این موارد را به عنوان استیناف ابتدائی ذکر کرده‌اند و از طرف دیگر، هدف اصلی ایشان یافتن ارتباطات همه جملات نبوده است، اما با بررسی دقیق تک تک این موارد مشخص شد که نقش‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توان در مورد این جملات در نظر گرفت و اولویت نیز با همین نقش‌ها می باشد.
لذا به نظر می‌رسد هیچ جمله‌ای در سوره‌های قرآن وجود ندارد، که ارتباط آن، با جملات ما قبل روشن نباشد. در مجموع از منظر ارتباطات نحوی، سوره‌های قرآن دارای ارتباطات بسیار مستحکمی می‌باشند که می‌توان ادعا نمود که ساختار بسیار منسجمی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Proving the internal coherence of the surahs of the Qur'an through the syntactic connections of the sentences within the surahs

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hadi Amin najee 1
  • Morteza Fazel 2
1 Associate Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Payam-e Noor University, Tehran, Iran
2 PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, Payam-e Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

A structural view of Qur'anic surahs is one of the new methods in studying Qur'anic chapters. A way to prove the principle of this issue (not the method of its implementation) is to pay attention to the syntactic connections of the sentences within the Qur’anic surahs. Most syntactic scholars have mentioned 17 roles for sentences, of which the syntactic connection of 16 with other words and sentences is quite clear. It is only the role of the appellant (istīnāfīya) that is discussable. There are a total of three types of appellant sentences; explanatory, expressive and initial. The relation of the explanatory and expressive appellant sentences with before is clear, as it is explanation or clarification of a topic in the previous sentences. However, this is not the case with the initial appellant sentences. Of the 28,495 sentences in the Qur'an (according to the latest practical count), 428 have been claimed to be elementary appellant. The scholars of the Qur'an signing, as they did not see any connection between them and the other sentences, mentioned these cases as preliminary appellants. On the other, their main goal was not to find the connections between all sentences. Carefully examining them, it is proved that there are other roles may be considered for these sentences and the priority is with these roles. Therefore, it seems that there is no sentence in the surahs that its connection to the previous is not clear. Finally, in terms of syntactic communication, the Qur’anic surahs have very strong connections that can be claimed to have a very coherent structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Internal Coherence of Surahs
  • Syntactic Communication
  • Appellant Sentences
  • Elementary Appellant Sentences
  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. ابن عاشور، محمد بن طاهر، (بی تا)، التحریر و التنویر، بیروت: موسسه التاریخ.
    3. ابن فارس، احمد، (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    4. ابن منظور، محمد بن مکرم‏، (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    5. ابن هشام، عبد الله بن یوسف، (بی تا)، مغنی اللبیب، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
    6. ابن یعقوب مغربى، احمد بن محمد، (بی تا)، مواهب الفتاح فی شرح تلخیص المفتاح، بیروت: دار الکتب العلمیة،
    7. امین شیرازی، احمد، (1371ش)، آئین بلاغت: شرح مختصر المعانى، بی نا.
    8. بل، ریچارد؛ خرمشاهی، بهاءالدین، (1382ش)، درآمدی بر تاریخ قرآن، قم: مرکز ترجمه قرآن، چاپ اول.
    9. توکلی محمدی، نرگس؛ مکوند، محمود، (1398ش)، «بررسی و تحلیل تاریخی اندیشه پیوستگی متن قرآن کریم»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره 43، صص91-125.
    10. حسینى طهرانى، هاشم، (1364ش)، علوم العربیة، تهران: مفید.
    11. حوی، سعید، (1424ق)، الاساس فى التفسیر، قاهره: دار السلام.
    12. درویش، محیى الدین، (1415ق)، اعراب القرآن و بیانه، سوریه: دار الارشاد، چاپ چهارم.
    13. دعاس و حمیدان و قاسم، (1425ق)، اعراب القرآن الکریم، دمشق: دار المنیر و دار الفارابی.
    14. رامیار، محمود، (1369ش)، تاریخ قرآن، تهران: امیر کبیر.
    15. سید قطب، سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی، (1412ق)، فی ظلال القرآن، قاهره: دار الشروق.
    16. شوکانی، محمد بن علی، (1414ق)، فتح القدیر، بیروت و دمشق: دار ابن کثیر و دار الکلم الطیب.
    17. صافى، محمود بن عبد الرحیم، (1418ق)، الجدول فى اعراب القرآن، دمشق، بیروت: دار الرشید، مؤسسه الایمان.
    18. طیب حسینی، سید محمود، (1387ش)، «امین خَولی و مؤلفه های تفسیر ادبی»، مشکوة، شماره 99، صص24-45.
    19. فقهی زاده، عبدالهادی، (1374ش)، پژوهشى در نظم قرآن، تهران: جهاد دانشگاهی.
    20. گلدزیهر، ایگناس، (1357ش)، درس هایی درباره اسلام، ترجمه: علینقی منزوی، چاپ دوم، تهران: کمانگیر.
    21. لوبون، گوستاو، (2012ق)، حضارة العرب، ترجمه: عادل زعیتر. قاهره: مؤسسه هنداوی.
    22. محمدى بامیانى، غلامعلى، (بی تا)، دروس فی البلاغة (شرح مختصر المعانی للتفتازانی)، بیروت: مؤسسه البلاغ.
    23. مصطفوی، حسن، (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    24. مغنیه، محمد جواد، (1424ق)، تفسیر الکاشف، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    25. مطلوب،‌ احمد، (بی تا)، أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعانی، کویت: وکالة المطبوعات.
    26. هاشمی، احمد، (1381ش)، جواهر البلاغة، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
    27. یعقوب، امیل، (1367ش)، موسوعة النحو و الصرف و الإعراب، بیروت: دار العلم للملایین.