تعیین مصداق «سبعا من المثانی» در آیه 87 سوره حجر با توجه به باهم‌آیی موضوعات در قرآن کریم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

مدیر گروه علمی تفسیر و علوم قرآنی حوزه علمیه فاطمیه وابسته به جامعه المصطفی العالمیه، تهران، ایران.

چکیده

یکی از آیاتی که در تفسیر آن اختلاف است آیه «وَ لَقَدْ آتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانی‏ وَ الْقُرْآنَ الْعَظیمَ» (حجر:78) است. در این پژوهش تلاش می‌شود از طریق شیوه‌ای جدید ـ تحت عنوان «راهبرد توجه به باهم‌آیی مفاهیم و موضوعات قرآنی در تفسیر» ـ درباره معنای این آیه داوری شود. در این شیوه جدید، نه موضوع آیه مورد بحث، بلکه موضوعات قبل و بعد این آیه، در دیگر سور قرآن جستجو می‌گردد و توجه می‌شود در سوره‌های دیگر قرآن، موضوعات مذکور با چه موضوعی پیوند می‌خورد. به تعبیر دیگر «جانشین» آیه مورد بحث در پیوستارهای مشابه، در دیگر سور قرآن، چه آیاتی هستند. به کارگیری این روش در تفسیر آیه 78 سوره حجر نشان می‌دهد که مراد از «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی» بخش‌هایی از قرآن است که در دیگر کتب آسمانی نیز وجود داشته است و مراد از «الْقُرْآنَ الْعَظیمَ» بخش‌هایی از قرآن است که فزون‌تر از آن کتابهاست. . . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . ..

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Determining the Example of “Sab'an min al-Mathānī” in Verse 87 of Surah Al-Hijr in Terms of Co- Coming Topics in the Holy Qur’an

نویسنده [English]

  • mahdieh dehghani ghanatghestani
. Director of the Scientific Faculty of Qur’anic Interpretation and Sciences, Fatemiyeh Seminary, Al-Mustapha International University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

One of the verses whose meaning have differently being interpreted is the verse “And We have bestowed upon thee the Seven Oft-repeated (sab'an min al-mathānī) and the Grand Qur’an.” (Ḥijr: 87). An attempt is made here to determine the meaning of this verse through a new method entitled “Strategy of paying attention to the Qur’anic co-coming concepts and topics in interpretation.” In this new method, not the subject of the verse but the subjects before and after this verse are searched in other surahs of the Qur’an, considering that these subjects are connected to what issues. In other words, what are the “Substitute” of the verse in similar continuations in other surahs of the Qur’an? The use of this method for interpreting the verse 87 of Surah Al-Ḥijr shows that the meaning of “sab’an min al-mathānī” is parts of the Qur’an that have existed in other divine books, and the meaning of “the Grand Qur’an” is parts of the Qur’an that are more than those heavenly Books.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sab’an min al-Mathānī
  • Co-Coming
  • Previous Heavenly Books
  • Muṣaddiq
  • Method of Interpretation
  • Ḥijr: 78
  1. قرآن کریم.
  2. آلوسی، محمود (1415ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق على عبدالبارى عطیة،‏ بیروت:‏ دارالکتب العلمیه.
  3. ابن ‌ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق اسعد محمد الطیب‏، عربستان سعودى: ‏مکتبة نزار مصطفى الباز، چاپ سوم.
  4. ابن‌ جوزی، عبدالرحمن بن على (1422ق)، زاد المسیر فى علم التفسیر، تحقیق عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار الکتاب العربی.
  5. ابن ‌فارس، ابوالحسین أحمد بن فارسی (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بی‌جا: مکتبة الإعلام الإسلامی.
  6. ابن ‌قتیبه، عبد الله بن مسلم (بی‌تا)، تأویل مشکل القرآن، بی‌جا.
  7. ابوعبیده، معمر بن مثنی (1381ق)، مجاز القرآن، تحقیق محمد فواد سزگین، قاهره: مکتبة الخانجی.
  8. ابوهلال عسکری، الحسن بن عبد الله (1400ق)، الفروق فی اللغة، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
  9. ثعلبـی، احمد بن محمد‏ (1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، تحقیق ابو محمد ابن‌عاشور، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  10. جفری، آرتور (1386ش)، واژه‌هاى دخیل در قرآن‏، ترجمه فریدون بدره‏اى، تهران:‏ انتشارات توس، چاپ دوم.
  11. دینوری، عبد الله بن محمد (1424ق)، تفسیر ابن وهب المسمی الواضح فی تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دار الکتب العلمیة
  12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داود، بیروت: دارالعلم الدار الشامیة.
  13. زمخشری، محمود بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل،‏ بیروت‏: دار الکتاب العربی.
  14. زمخشری، محمود بن عمر (1960م)، أساس البلاغة، قاهره: دار و مطابع الشعب.
  15. سلیمانی اردستانی، عبد الرحیم (1384ش)، یهودیت، قم: آیت عشق، چاپ دوم.
  16. سمرقندی، نصر بن محمد (بی‌تا)، بحر العلوم، بیروت: دار الفکر.
  17. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد (1414ق)، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتب.
  18. صنعانی، عبد الرزاق (1410ق)، تفسیر القرآن، تحقیق مصطفى مسلم محمد، ریاض، مکتبة الرشد للنشر والتوزیع الریاض.
  19. طباطبایی، محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ‏قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، ‏چاپ پنجم.
  20. طبری، محمد بن جریر (1412ق) جامع البیان فى تفسیر القرآن‏، بیروت‏: دار المعرفه‏.
  21. عیاشی، محمد بن مسعود (1380ق)، تفسیر العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى‏، تهران‏: چاپخانه علمیه.
  22. غانم، محمد سلمان (2010ق)، فی علوم القرآن رؤیة نقدیّة، بیروت: موسسة الانتشارات العربی.
  23. فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق)، العین، ‏قم: انتشارات هجرت، چاپ دوم.
  24. فضل الله، محمدحسین (1419ق)، ‏تفسیر من وحى القرآن،‏ بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر.
  25. فقهی زاده، عبدالهادی؛ دهقانی، مهدیه (1398ش)، «بررسی سندی و دلالی روایات اهل سنت در تفسیر «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی»، مطالعات فهم حدیث، سال پنجم، شماره دوم.
  26. فقهی زاده، عبدالهادی؛ دهقانی؛ مهدیه (1396ش)، «تحلیل انتقادی برداشتهای صورت گرفته از روایات تفسیری «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی»، علوم حدیث، سال بیست و دوم، شماره چهارم.
  27. فیض، محمد محسن بن شاه مرتضی، (1415ق)، ‏تفسیر الصافى،‏ تحقیق حسین اعلمى، تهران:‏ انتشارات الصدر، چاپ دوم.
  28. قشیری، عبدالکریم بن هوازن (بی‌تا)، ‏لطایف الاشارات،‏ تحقیق ابراهیم بسیونى‏، ‏مصر، الهیئة المصریة العامه للکتاب‏، چاپ سوم.
  29. ماوردی، علی بن محمد (بی‌تا)، النکت و العیون (تفسیر الماوردی)، تحقیق سید بن عبد المقصود عبد الرحیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  30. مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، تحقیق إبراهیم میانجی و محمد باقر بهبودی، بیروت: موسسه الوفاء، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
  31. مدرسی، محمد تقى (1419ق)، ‏من هدى القرآن،‏ تهران‏: دار محبى الحسین‏.
  32. مقاتل بن سلیمان (1423ق)‏، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
  33. موسوی‌مقدم، سید محمد و علی خورشید سوار، (1396ش)، «ارزیابی نظریه اختلاط آیات مکی و مدنی در سوره‌های قرآن»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال چهارم، شماره چهارم.
  34. ناس، جان‌بی. (1377ش)، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم.
  35. واحـدی، علی بن احمد (1411ق)، اسباب نزول القرآن، تحقیق کمال بسیونى زغلول، ‏بیروت‏: دار الکتب العلمیة.
  36. یزیدی، عبد الله بن یحیی بن مبارک (1405ق)، غریب القرآن و تفسیره، تحقیق محمد سلیم الحاج، بیروت: عالم الکتب.