اعتبار سنجی روایات کتاب مستطرفات السرائر

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری قرآن و حدیث دانشگاه قم، قم، ایران.

2 دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه قم، قم، ایران.

3 استادیار گروه قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

اعتبارسنجی روایات کتاب مستطرفات السرائر در بخش انتهایی کتاب،  موضوع این پژوهش است. ابن‌ادریس حلی از محدثان قرن هفتم هجری- که می‌توان آن را دوران آغاز تغییر معیار صحت احادیث دانست- تعدادی از روایات را از منابع حدیثی دیگر استخراج و به صورت عمدتاً مرسل در کتاب خود درج کرده است. به منظور اعتباربخشی به این روایات، نظرات موافقی  از جانب برخی معاصران وجود دارد. برخی از ایشان با اتکاء بر ادعای ابن‌ادریس که در تألیف کتاب خود به خبر واحد اعتناء نکرده است و یا با مدنظر قرار دادن سلسله اجازات ابن‌ادریس تا شیخ طوسی و یا اشاره به روش ابن‌ادریس در دستیابی به  احادیث به صورت وجاده، سعی در اعتبار بخشی روایات این کتاب دارند. پس از بررسی ساختار کتاب مستطرفات السرائر و واکاوی ادله صحت روایات، مشخص گردید که صحیح دانستن تمامی روایات این کتاب از منظر سندی ناصواب است ؛ بسیاری از آن‌ها از ارسال خارج نمی‌شود و بسیاری دیگر به علت ضعف و ناشناسی روات معتبر نیستند. از سویی قراین صحت نزد قدما که احتمالاً مورد کاربست ابن‌ادریس قرار گرفته‌اند، برای ما ناشناس است و بر اساس آن نمی‌توان به صحت تمام روایات این کتاب حکم راند. علاوه بر آن اگر به یک قرینه قدمایی دست یابیم، نمی‌توان آن را برای تمامی روایات مستطرفات به کار برد، زیرا اگر چه مستطرفات السرائر مجازاً یک کتاب انگاشته می‌شود، اما در حقیقت مجموعه‌ای از چند کتاب متفاوت است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

the authenticity of hadithses in Mustatrafat Al saraer

نویسندگان [English]

  • Meysam Afshari 1
  • GolamHossein Arabi 2
  • Mohammad Kazem Rahman Setayesh 3
1 PhD student in Quran and Hadith, Qom University, Qom, Iran.
2 Associate Professor, Department of Quran and Hadith, Faculty of Theology, Qom University, Qom, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith, Faculty of Theology, Qom University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The authenticity of Mustatrafāt al-Sarā’ir, which is the final part of the Book of Al-Sarā’ir, is the subject of this study. Ibn Idris Hillī, one of the hadith scholars of the seventh century AH, a period that can be considered as the beginning of the change in the standard of authenticity of hadiths, took a number of hadiths from other hadith sources and included them in his book. In order to authenticate these hadiths, there are positive opinions from some contemporaries. They try to authenticate the hadiths of this book either by relying on the claim of Ibn Idris who did not pay attention to the single news, or by considering Ibn Idris’s series of permissions, or by referring to Ibn Idris's method of obtaining hadiths by finding (wijādah). After examining the structure of the book Mustatrafāt al-Sarā’ir and analyzing the evidence for the authenticity of the hadiths, it is concluded that with regard to the sanad, it is not correct to consider its hadiths completely authentic. Also, we are unaware of the authenticity proofs of the early scholars, which were probably also used by Ibn Idris. Accordingly, we cannot judge the authenticity of all the hadiths present in the book. Furthermore, an early sign cannot be used for all the hadiths of Mustadrafāt, because although Mustadrafāt al-Sarā’ir is considered a single book, it is actually a collection of several different books.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Idris Hillī
  • Mustadrafāt al-Sarā’ir
  • Validation
  • Authentic Hadith
  1. آقا‌بزرگ تهرانی، محمدمحسن(1403ق). الذریعة الی تصانیف الشیعة. بیروت: دار الاضواء.
  2. ابن‌ادریس، محمدبن‌احمد(1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی و المستطرفات. به کوشش حسن‌بن‌احمد الموسوی و ابوالحسن‌بن‌مسیح. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  3. ابن‌بابویه، محمدبن‌على(1413ق). من لا یحضره الفقیه. به کوشش علی اکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  4. ابن‌داود حلی، حسن‌بن‌علی(1383ق). رجال ابن‌داود. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  5. ابن‌غضائری، احمدبن‌حسین(بی تا). رجال ابن‌الغضائری. به کوشش سید محمدرضا حسینی جلالی. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
  6. البحرانی، یوسف‌بن‌احمد(1429ق). لؤلؤة البحرین فی الاجازات و تراجم رجال الحدیث. به کوشش سید محمدصادق بحرالعلوم. منامة: مکتبة فخراوی.
  7. حر عاملی، محمدبن‌حسن(بی تا). امل الآمل فی علماء جبل عامل. به کوشش احمد حسینی اشکوری. بغداد: مکتبة الاندلس.
  8. حر عاملی، محمدبن‌حسن(1409ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).
  9. حسینی صدر، سیدعلی(1430ق). الفوائد الرجالیة. قم: نشر دلیل ما.
  10. خوئی، سید ابوالقاسم(1418ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی. قم: بی‌نا.
  11. خوئی، سید ابوالقاسم(1409ق). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال. بی‌جا: بی‌نا.
  12. داوری، مسلم(1416ق). اصول علم الرجال بین النظریة و التطبیق. به کوشش محمدعلی علی‌صالح المعلم، قم: نشر مؤلف.
  13. سبحانی، جعفر(1393ش). اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  14. سبحانی، جعفر(1410ق). کلیات فی علم الرجال. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
  15. سبحانی، جعفر(1418ق). ضیاء الناظر فی احکام صلاة المسافر. قم: مؤسسه الامام صادق(ع).
  16. سبحانی، جعفر(1420ق). الصوم فی الشریعة الاسلامیة الغراء. قم: مؤسسه الامام صادق(ع).
  17. سند، محمد(1429ق). بحوث فی مبانی علم الرجال. قم: نشر مدین.
  18. سیستانی، سید محمدرضا(1437ق). قبسات من علم الرجال. بیروت: دار المورخ العربی.
  19. سیفی مازندرانی، علی‌اکبر(1422ق). مقیاس الرواة فی کلیات علم الرجال. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  20. شیخ بهایی، محمد‌بن‌حسین(1429ق). مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین. به کوشش سید مهدی رجایی. مشهد: آستانة الرضویة المقدسة مجمع البحوث الاسلامیة.
  21. طوسی، محمدبن‌حسن(بی تا). فهرست کُتُب الشیعَةِ وَ اُصولِهِم وَ اَسماءِ المُصَنِّفینَ وَ اَصحابِ الاُصول. به کوشش سید محمدصادق آل بحرالعلوم. نجف اشرف: المکتبة الرضویة.
  22. طوسی، محمدبن‌حسن(1427ق). رجال الطوسی. به کوشش جواد قیومی اصفهانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  23. طوسى، محمدبن‌الحسن(1407ق). تهذیب الاحکام. به کوشش حسن الموسوی خرسان. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  24. طوسی، محمدبن‌الحسن(1390ق). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار. به کوشش حسن الموسوی خرسان. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  25. عاملی، حسن‌بن‌زین‌الدین(1362ش). منتقى الجمان فى الاحادیث الصحاح و الحسان. به کوشش علی‌اکبر غفاری. قم: مؤسسة النشر الإسلامی
  26. علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر(1381ق). خلاصة الاقوال فی معرفة احوال الرجال. نجف اشرف: منشورات المطبعة الحیدریة.
  27. قبولی درافشان، محمدتقی و دیگران(1394ش). بررسی خبر واحد در فقه ابن‌ادریس، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، 47(3)، 33-57.   DOI: 22067/FIQH.V47I22.26858
  28. کشی، محمدبن‌عبدالعزیز(1409ق). اختیار معرفة الرجال. به کوشش حسن مصطفوی. مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
  29. کلینی، محمدبن‌یعقوب(1407ق). الکافی. به کوشش علی اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  30. مامقانی، عبدالله(1428ق). مقباس الهدایة فی علم الدرایة. به کوشش محمد رضا مامقانی. قم: نشر دلیل ما.
  31. محسنی، محمدآصف(1432ق). بحوث فی علم الرجال. قم،:مرکز المصطفی العالمی للترجمة و النشر.
  32. مدنی بجستانی، سیدمحمود(1385ش). فرهنگ کتب حدیثی شیعه. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
  33. مظاهری، حسین(1428ق). الثقات الاخیار من رواة الاخبار. قم: مؤسسة الزهرا علیها السلام الثقافیة الدراسیة.
  34. معارف، مجید(1389ش). تاریخ عمومی حدیث. تهران: انتشارات کویر. 
  35. نجاشی، احمدبن‌علی (1407ق). رجال النجاشی. به کوشش سید موسی شبیری زنجانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  36. نراقی، مولی احمدبن‌محمدمهدی(1415ق). مستند الشیعة فی احکام الشریعة. قم: مؤسسة آل‌البیت.
  37. نوری، حسین‌بن‌محمدتقی(1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسة آل البیت.