ارزیابی تطبیقی آرای علامه طباطبایی و علامه فضل‌الله در تفسیرآیه:«زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ»

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تفسیر و علوم قرآنی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران.

3 دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم، قم، ایران.

چکیده

 از جمله عناوینی که از دیرباز در قرآن‏ کریم، به معرکه آرای گوناگون مفسّران کشیده شده، تبیین هویت فاعل زینت‌گری در آیه چهارده سوره آل‌عمران است که در آن، از موضوعِ تزیین شهوات و محبّت مردم نسبت به زنان، فرزندان، اموال، اسبان، چهارپایان و زراعت، سخن به میان آمده است. در تبیین ماهیت فاعل تزیین، دو احتمالِ «خدا» و «شیطان»(یا «نفس امّاره») مطرح شده است. علامه طباطبایی ذیل آیه، با بررسی آیات مشابه و تبیین آرای مفسّران پیشین، فاعل زینت‏گری را شیطان می‏داند. پس از ایشان علامه فضل‏‏الله، ضمن نقد آراء علامه، فاعل زینت‏گری را خدا دانسته است. علیرغم انجام پژوهش‌هایی با موضوع تطبیق آرای دو مفسّر یاد شده، تاکنون پژوهشی پیرامون اختلاف فوق، انجام نشده است؛ از این رو، مقاله حاضر ابتدا با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین نظر علامه طباطبایی ذیل آیه و تطبیق نظر تفسیری ایشان با نظر علامه فضل‌‏الله پرداخته و در ادامه، با نقد و بررسی ادلّه طرفین، این نتیجه برای نگارنده حاصل شد که نقدهای علامه فضل‌‏الله به علامه طباطبایی، ذیل آیه مورد بحث، وارد نبوده و دیدگاه علامه طباطبایی، به صواب نزدیک‌‌‏تر است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Evaluation of Opinions of Allamah Tabᾱtabᾱ'ῑ and Allamah Fadlullah in Explaining the Nature of Ornamentor in the verse Ᾱl-e 'Imrᾱn: 14

نویسندگان [English]

  • Rahman Oshriyeh 1
  • Abolfazl Sadeghi 2
  • Hamed oshriyeh 3
1 Faculty of the University of Holy Quran Sciences and Education
2 PhD student in the field of comparative exegesis of the Holy Quran University of Sciences and Education, Qom, Iran.
3 A graduate of the fourth level of Qom Seminary, Qom, Iran.
چکیده [English]

Among the titles that have long been drawn into the debates of different commentators of the Holy Qur'an is the explanation of the identity of the subject of adornment in the verse Ᾱl-e 'Imrᾱn: 14 in which adorning people's lusts and love towards women, children, property, horses, cattle, and agriculture is mentioned. To clarify the ornamentor in this verse, researchers put two possible views forward: God and Satan (or carnal soul). Following the verse, Allamah Tabᾱtabᾱ'ῑ, due to similar verses and the opinions of previous commentators, believed that the ornamentor is Satan, while Allamahh Fadlullah criticized him and believed that God would be the subject of ornamentation. Despite conducting research on the issue of comparing the opinions of these commentators, nothing has been done regarding the above-mentioned dispute until now. Therefore, this article, using the descriptive-analytical method, first explains the opinion of Allamah Tabᾱtabᾱ'ῑ on the verse, and then compares his interpretative opinion with Allamah Fadlullah's. Accordingly, through criticizing and examining the arguments of the two sides, it is concluded that Allamah Fadlullah's criticism of Allamah Tabᾱtabᾱ'ῑ's is not accepted, but the latter's view is closer to soundness compared to the formers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ᾱl-e 'Imrᾱn: 14
  • Ornamentation
  • Ornamentor
  • Allamah Tabᾱtabᾱ'ῑ
  • Allamah Fadlullah

مراجع

  1. قرآن کریم، (ترجمه محمّد مهدی فولادوند).
    1. آلوسی، محمود‌بن‌عبدالله(1415ق). روح المعانی، بیروت: دارالکتب العلمیّة.
    2. ابن‌ابی‌حاتم رازی، عبدالرّحمن‌بن‌محمّد(1419ق). تفسیر القرآن العظیم، ریاض: مکتبة نزار.
    3. ابن‌اثیر جزری، مبارک‌بن‌محمّد(1367ش). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق محمود طناخی، قم: موسّسه اسماعیلیان.
    4. ابن‌عاشور، محمّد طاهر(1420ق). تفسیر التّحریر و التّنویر، بیروت: مؤسّسة التّاریخ العربی.
    5. ابن‌عجیبه، احمد(1419ق). بحرالمدید فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق احمد عبدالله، قاهره: نشر زکی.
    6. ابن‏‌عطیّه، عبدالحق‌بن‌غالب‏(1422ق). المحرر الوجیز، بیروت،:دارالکتب العلمیّة.
    7. ابن‏‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر(1419ق). تفسیر القرآن العظیم، تحقیق شمس‌الدّین، بیروت: دارالکتب العلمیّة.
    8. ابن‌منظور، محمّدبن‌مکرّم(1414ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
    9. ابوالفتوح رازی، حسین‌بن‌علی(1408ق). روض الجنان و روح الجنان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
    10. ابوحیّان اندلسی، محمّدبن‌یوسف(1420ق). بحر المحیط فی التّفسیر، بیروت: دارالفکر.
    11. افتخار، مهدی(1397ش). بررسی مقصود از زینت درآیات 31 و 32 سوره اعراف، مطالعات تفسیری، 9(33)، ص136-119.
    12. امین، نصرت بیگم،(بی‌تا). مخزن العرفان در تفسیر قرآن‏، بی‌جا: بی‌نا.
    13. انیس، ابراهیم و منتصر، عبدالحلیم(1386ق). المعجم الوسیط، چاپ چهارم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    14. بلاغی، محمّد جواد(بی‌تا). آلاء الرّحمن فی تفسیر القرآن، قم: نشر وجدانی.
    15. بیضاوى، عبدالله‌بن‌عمر(1418ق). انوار التّنزیل و اسرار التّأویل‏، بیروت: دار احیاء التّراث العربى.
    16. جرجانى، حسین‌بن‌حسن‏(1378ق). جِلاءالاذهان و جَلاءُالاحزان (تفسیر گازر)، تصحیح محدّث، تهران: نشر دانشگاه تهران‏.
    17. جصّاص، احمدبن‌علی(1405ق). احکام القرآن، بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
    18. جوادی آملی، عبدالله(1385ش). تفسیر تسنیم، قم: نشر اسراء.
    19. حرّانی، حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبه(1404ق). تحف‌العقول عن آل‌الرسول صلى‌الله‌علیهم، تصحیح علی‌اکبر غفّاری، قم: انتشارات جامعه مدرّسین.
    20. حقّى بروسوى، اسماعیل‌بن‌مصطفى(بی‌تا). تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر.
    21. حوی، سعید(1424ق). الاساس فی التّفسیر، قاهره: نشر دارالسّلام.                                             
    22. خازن، علی‌بن‌محمّد(1415ق). تفسیر الخازن (لباب التّأویل فی معانی التّنزیل)، بیروت: دارالکتب العلمیّة.
    23. دهخدا، علی‌اکبر(1377ش). لغت نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.       
    24. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمّد(1412ق). مفردات الفاظ قرآن، بیروت: دارالشّامیة.
    25. رشید رضا، محمّد(1414ق). تفسیر المنار، بیروت: دارالمعرفة.
    26. رضایی اصفهانی، محمّدعلی(1387ش). تفسیر قرآن مهر، قم: انتشارات پژوهش‌هاى تفسیر و علوم قرآن.‏
    27. زحیلی، وهبه(1411ق). التفسیر المنیر، دمشق: دارالفکر.
    28. زمخشری، محمودبن‌عمر (1407ق). الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل ، بیروت: دارالکتاب العربی.
    29. سمرقندی، نصربن‌محمّد(1416ق). تفسیر بحرالعلوم، بیروت: دارالفکر.
    30. سیّد قطب(1425ق). فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشّروق.
    31. سیوطی، عبدالرّحمن‌بن‌ابی‌بکر(1404ق). الدّر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
    32. شوکانی، محمّد(1414ق). فتح القدیر، دمشق: دار ابن‌کثیر.
    33. طباطبایی، سیّدمحمّدحسین(1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات.
    34. طبرسی، فضل‌بن‌حسن(1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو‏.
    35. طبری، محمّد بن جریر، 1412ق، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه           
    36. طریحی، فخرالدّین‌بن‌محمّد(1375ش). مجمع البحرین، تحقیق احمد اشکوری، تهران: نشر مرتضوی.
    37. طوسی، محمّدبن‌حسن(بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد عاملی، بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
    38. طیّب، عبدالحسین(1369ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلامی.    
    39. فخر رازى، محمّدبن‌عمر(1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التّراث العربی.             
    40. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد(1409ق). کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.
    41. فضل‏الله، محمّدحسین(1419ق). من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک.
    42. قرائتی، محسن(1388ش). تفسیر نور، تهران: انتشارات مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
    43. قرشی، علی‌اکبر(1375ش). تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.                                                 
    44. قرطبی، محمّدبن‌احمد(1364ش). الجامع لاحکام القرآن، تهران: نشر ناصرخسرو.
    45. قونوى، اسماعیل‌بن‌محمّد(1422ق). حاشیه القونوى على تفسیرالامام البیضاوى، بیروت: دارالکتب العلمیّة.
    46. کاشانی، فتح الله(بی‌تا). منهج الصّادقین، تهران: کتابفروشی اسلامی.
    47. ماوردی، علی‌بن‌محمّد(بی‌تا). النکت و العیون، بیروت: دارالکتب العلمیّة.          
    48. مراغی، احمد مصطفی(بی‌تا). تفسیر المراغی، بیروت: دارالفکر.
    49. مصطفوی، حسن(1368ش). التّحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    50. مغنیه، محمّدجواد(1424ق). تفسیر الکاشف، قم: دارالکتب اسلامی.
    51. مقاتل‌بن‌سلیمان(1423ق). تفسیر مقاتل‌بن‌سلیمان‏، تحقیق محمود شحاته، بیروت: دار احیاء التّراث العربی. ‏
    52. مکارم شیرازی، ناصر(1371ش). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیّة.                                        
    53. موسوی سبزواری، عبدالأعلی(1409ق). مواهب الرّحمان فی تفسیر القرآن، بی‌جا: بی‌نا.
    54. موسوی همدانی، محمّد باقر(1374ش). ترجمه تفسیر المیزان، قم: انتشارات جامعه مدرّسین. ‏
    55. میبدی، احمدبن‌محمّد(1371ش). کشف الأسرار و عدة الأبرار (تفسیر خواجه عبدالله‏ انصاری)، چاپ پنجم، تهران: نشر امیرکبیر.
    56. نیشابوری، محمودبن‌ابوالحسن(1415ق). ایجاز البیان عن معانی القرآن، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
    57. هاشمى رفسنجانى، اکبر(1383ش). فرهنگ قرآن، چاپ دوّم، قم: بوستان کتاب.

     

    ‏

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 12 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 04 تیر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار