نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
مطابق رهاورد نوشتار حاضر آنچه از بررسی سندی روایات قومیتی حاصل گردید این نکته است که غالب روایات مورد بحث در زمره اخبار آحاد محسوب شده و مطابق موازین رجالی از ضعف سندی برخودار بوده و در نتیجه نمیتوان بدانها تکیه نمود. تحلیل دلالی و مضمونی روایات مزبور نیز حکایت از این دارد که تأمل در آیات کتاب خدا، بر نفی قومیت و نژاد دلالت داشته و آیات بسیاری، معیار برتری انسانها بر یکدیگر را صرفاً در میزان تقوا معرفی مینماید. عرضه روایات مورد بحث به سنت نیز حکایت از آن داشت که از درنگ در سخنان رسول اکرم(ص)و اهل بیت(ع) این حقیقت آشکار میشود که شریعت اسلام به اختلافهای نژادی و خونی توجهی مبذول نداشته و از نظر قوانین دینی همگی انسانها در اصل آفرینش از جایگاهی برابر و یکسان برخوردارند. مطابق دستاورد نوشتار حاضر روایات ناظر به مسئله در ترازوی عقل نیز جایگاهی ندارند؛ چه اینکه برخی از آنان متضمن مفاهیمی هستند که به نظر میرسد در ترازوی عقل و علم وجاهت چندانی ندارند. از باب نمونه مطابق آنچه در یکی از این روایات آمده است اصل و اساس یکی از قومیتها به اجنه بازگشت داشته و ایشان طایفهای از جن قلمداد شدهاند. ناگفته پیداست که چنین سخنانی نمیتواند محمل عقلایی صحیحی داشته و از نظر علمی دارای ارزش و جایگاه باشند. عرضه روایات به شهودهای اخلاقی از قبیل قاعده زرین نیز حکایت از نااستواری آنها مینمود؛ زیرا اگر هر فردی خود را به جای دیگران قرار داده و از خود پرسش نماید که آیا راضی خواهد بود که دیگران صرفاً به سبب نژاد و رنگ، برخوردی متفاوت با او داشته باشند، قطعاً پاسخ وی منفی خواهد بود. لذا با توجه به مناقشات مزبور، پژوهش حاضر دو نحوه برخورد با روایات فوقالذکر پیشنهاد میدهد. راهکار نخست این است که مفاد برخی از این روایات منحصر در موقعیت زمانی و مکانی خاص شده و ناظر به وجود برخی از جنبههای غیراخلاقی و رفتارهای غیرمتعارف موجود در میان قومیتها در فضای صدور روایات شود. البته چنین توجیهی اگرچه نسبت به برخی از روایات میتواند محملی صحیح داشته باشد؛ اما در عینحال در مورد برخی دیگر از روایات که متضمن برخی از اموری از قبیل نکوهش خصوصیات ظاهری افراد هستند که با مسلمات شریعت در تنافی آشکار قرار میگیرند نمیتواند رهگشا باشد. لذا در مورد چنین روایاتی راه حل دومی به ناچار مطرح میشود و آن اینکه باید این اخبار مطرود و کنار گذاشته شده و از مدلول آنها رفع ید نمود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
This research aims to critically study narratives that refer to avoiding association with certain ethnicities and races. This series of news is included in the Imᾱmῑ narrative heritage and has raised some challenges and questions. It is important to take the correct position on the issue and explain the Sharia approach objectively. This essay based on the descriptive-analytical method first extracts these narratives from the Imᾱmᾱ Hadith collections and then, after explaining them, analyzes them from two aspects: sanad and content. The research concludes that many of these narratives are poorly narrated in terms of sanad, including them among wᾱhid news. As for the content, presenting such narrations to the Qur'an, Sunnah, intellect, and morality, indicates the instability of their themes. The authors propose two methods for handling these narratives: 1) justifying and interpreting some of the news to provide an interpretation that is appropriate for the time and place, and 2) disregarding other parts of the news that contradict religious truths.
کلیدواژه‌ها [English]
* قرآن کریم
DOI: 10.22051/TQH.2018.20402.2020
)