نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
3 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی، همدان، ایران.
4 استاد گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده
تازه های تحقیق
گرچه نشانه‌ها نمی‌توانند تنها کلید گشاینده و یا حل‌کننده رازهای معناشناسی باشند، اما این توانایی را دارند تا به ما در توضیح و فهم آن کمک شایانی بنمایند. مطالعه نشانه‌های مکان می تواند به شناخت بهتر ما از حس مکان که خود یکی از معیارهای مهم درک کیفیت فضا است، یاری رساند و تأویل عوامل معناساز را در آن آسان کند تا شناخت ما از مکان بهبود یابد. بدین‌سبب است که استفاده از علم نشانه-معناشناسی یکی از بهترین روش‌ها برای واکاوی چگونگی معنادهی به مکان به حساب می‌آید.
در بیان داستان مهمترین عنصر، مکان است زیرا بدون وجود مکان وقوع هیچ داستانی امکان‌پذیر نیست. مکان عینی یا انتزاعی است. داستان موسی(ع) در مجموعه‌ای از مکان‌های عینی و انتزاعی رخ داده است و راوی برای نیل به هدف خویش که عبرت‌آموزی است از هر دو نوع مکان بهره برده است که در آن سهم مکان‌های عینی بیش از انتزاعی است. خداوند در نقل داستان از مجموعه زمین و آسمان و دریا استفاده نموده که ترکیبی از بدیهی‌ترین پدیده‌های اطراف هر انسانی است. در این میان نقش زمین و دریا چشمگیرتر است؛ راوی بدین صورت می‌خواهد با ترکیبی نظام‌مند و ایجاد شبکه‌ای منسجم از محیط پیرامون از مثال‌ها و مکان‌هایی یاد کند که شنونده برای درک آن به معانی و معارف پیچیده‌ای نیازمند نباشد و درک آن آسان باشد. پیوستگی مکان‌های سه‌گانه زمین، آب و هوا در کنار هم و نیم‌نگاهی به عالم انتزاعی با پیوستگی خاص خویش، قهرمان را به حرکت در می‌آوردند تا بسوی هدف خویش حرکت نماید. در این میان مکان‌های داستان، ترکیبی توالی‌وار دارند و برای اینکه خواننده را خسته نکنند با فواصل متناسبی بیان شده‌اند. قهرمان با قرار گرفتن در آب مسیر خود را آغاز می‌کند سپس حرکت خویش را در روی زمین ادامه می‌دهد و پس از آن است که دوباره به آب می‌رسد و برای نجات خویش از آن عبور می‌کند و دوباره بر روی زمین باز می‌گردد. تعامل میان او و مکان و مکان با او حوادث را به سمت و سویی خاص سوق می‌دهد تا در این میان بتواند با بهره‌گیری از اصطلاحات و تصویرهای مکانی، جهت شفاف‌سازی برای استدلال، توجیه کردن، القا نمودن، فهماندن و مجاب نمودن فرعون و بنی‌اسرائیل استفاده نماید. او برآن می‌شود تا چالش‌های پیش روی مأموریت خویش را به جای جدال و درگیری با گفتمان و بهره‌گیری از پروتزهای ابژه‌گونه حل نماید. بدین سبب است که در داستان، عمده مکان‌های استفاده شده نیز با نوع روایت سنخیتی خاص دارند.
- انواع مکان
بستر تشکیل و ایجاد روایت مکان است و بدون حضور مکان بیان روایت غیرممکن است در تقسیم‌بندی مکان، دسته‌بندی‌های متعددی وجود دارد که از مهمترین آنها می‌توان به دسته‌بندی عینی و انتزاعی و سلبی و ایجابی اشاره کرد، بدین معنا که مکان یا حضوری فیزیکی و یا ماهیتی لاهوتی است و قهرمان یا به میل خویش و یا به اجبار به آن قدم می‌گذارد. البته دانستن این مطلب بسیار ضروری است که نگاه و زاویه دید ما به داستان است که این‌گونه تقسیم‌بندی‌ها را به وجود می آورد. زیرا که می توان با تغییر زاویه دید، قهرمان را گاه ضد قهرمان دید و روایت مکان موجود در آن را به گونه‌ای دیگر تفسیر نمود .
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Place is one of the important components of a literary work. Its importance is twofold in narrative works and it plays the biggest role in revealing facts. Qur'anic stories are not exempt from this rule; reflection on these stories shows that God chooses the places of the stories with a special elegance to achieve the educational goals of the Qur'an so that the reader can see himself in that environment and understand the existing conditions. The necessity of delving into the text of the Qur'an for a better understanding of the concepts and facilitating the further inference of this divine book to encourage everyone to study it further, prompted us to focus on the story of Prophet Moses (as), which is one of the most important stories in the Qur'an. Using the descriptive-analytical method and setting the story of Moses (as) as a model for other stories in the Qur'an, this research discovers the role of different types of places according to the semiotic-semantic approach and due to the functions of the place and its role in this story. A semiotic-semantic glance at the places in the story of Moses (as) shows how the beautiful and instructive expression of the story from the narrator's tongue in the form of many events and the use of the element of place by creating many spaces of induction, transcendence, whirlwind, etc. on the way of the hero to invite people to Monotheism pulls out the places from their original meaning and makes them serve the purpose to help the hero reach his destination.
کلیدواژه‌ها [English]
* قرآن کریم
)