علت در حدیث و موازین شناخت آن از دیدگاه استاد محمد باقر بهبودی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع) ‏

2 دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

استاد بهبودی[1]  از محققان صاحب‌نظر عصر حاضر در حوزه حدیث است که دیدگاه‌های جدیدی در زمینه نقد احادیث ارائه می‌نماید.
وی به بررسی‌های ظاهری و سطحیِ سندی اکتفا نمی‌نماید و سند و متن را توأمان مورد ارزیابی قرار می‌دهد. علت، از منظر وی اعم از هرگونه عیب و بیماری پنهان یا آشکار احادیث است که به سه دسته: علل موجود در متن، سند و در متن و سند تقسیم می‌شود. وی برای شناسایی علل احادیث به هرگونه اطلاعاتی از درون سند و متن و خارج از آن دو نظیر کتب رجالی، تاریخی و سایر احادیث که منجر به کشف حقایقی درباره راویان، طرق روایت آنان، فضای صدور حدیث، فرهنگ و واقعیات تاریخی و... شود، اهمیت می‌دهد. سپس با تجزیه و تحلیل دقیق این اطلاعات و همچنین مقابله احادیث در چهار سطح مختلف و در نظر داشتن معیارهای نقد متن موفق به کشف و اصلاح بسیاری از علل احادیث می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mohammad Baqer Behbudi and the Defects of Hadith (‘ilal) and the Ways of Recognizing it

نویسندگان [English]

  • Mahdi Ezadi 1
  • Bahareh Mazaheri Tehrani 2
1 Associate professor in Hadith and Qur’an sciences at Imam Sadegh University
2
چکیده [English]

Mohammad Bagher Behbudi is one of the contemporary scholars in the field of tradition with new ideas on criticizing hadith. In his evaluation of hadith, he does not limit himself to superficial investigations of isnad but further, he considers simultaneously, both text and isnad. In his viewpoint, the defects of traditions including any kind of hidden or apparent flaws are divided into three categories: Those concerning the isnad, that of the text and those concerning both together. In order to reach this objective, he employs any kind of data from text and content as well as other sources such as historical books, books on transmitters of hadith (rijāl) and that of hadiths from which information can be obtained concerning the transmitters of traditions, their chain of narration, the context of hadith, along with the cultural and historical realities of that era. Precise analysis of the aforementioned data along with comparing similar traditions in four different levels and considering the criteria of textual criticism has led him to discover and amend numerous hidden defects of traditions. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohammad Baqer Behbudi
  • defective tradition
  • Text and isnad criticism
  • Defects of tradition

 

قرآن کریم.
آقابزرگ تهرانی، محمد محسن (1403ق)، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت: دار الاضواء.
ابن بابویه، محمد بن علی(1385ق)، علل الشرائع، قم: کتاب فروشى داورى.
ـــــــــــــــ ، (1404ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، قم: جامعه مدرسین.
ابن حجر، ابوالفضل احمد بن علی(1414ق)، النکت علی کتاب ابن صلاح، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن صلاح، ابوعمر عثمان بن عبدالرحمن الشهرزوری(1416ق)، مقدمة ابن الصلاح،  بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)،  لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
برقى، احمد بن محمد بن خالد(1371ق)، المحاسن، قم: دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم.
بهبودی ، محمد باقر(1363ش)، گزیده کافى، تهران: مرکز انتشارات علمى و فرهنگى.
ـــــــــــــــ ، (1365ش)، «با استاد محمد باقر بهبودی  در عرصه روایت و درایت حدیث»، کیهان فرهنگی، شماره31.
ـــــــــــــــ ، (1367ش)، «نقدی بر شیوه تدوین حدیث»، کیهان فرهنگی، شماره4.
ـــــــــــــــ ، (1370ش)، «علم رجال و مساله توثیق»، کیهان فرهنگی، شماره80.
ـــــــــــــــ ، (1372ش)، «بررسى رجال حدیث:(حسن بن على بن أبى حمزه بطائنى)»، فصلنامه  فقه، پیش‌شماره اول.
ـــــــــــــــ ، (1378ش)، علل الحدیث، تهران: انتشارات سنا.
ـــــــــــــــ ، (1381ش)، «گفتگو با استاد محمد باقر بهبودی »، حدیث اندیشه، شماره1.
ـــــــــــــــ ، (1427ق)، معرفة الحدیث و تاریخ نشره و تدوینه و ثقافته عند الشیعه الامامیه، بیروت: دارالهادی.
خویی، سید ابوالقاسم(1410ق)، معجم رجال الحدیث، قم: مرکز نشر آثار شیعه.
سبحانی، جعفر(1366ش)، «باز هم سخنی پیرامون عرصه‌ی درایت وروایت حدیث»، کیهان فرهنگی، شماره37.
ـــــــــــــــ ، (1365ش)، «پاسداری از عرصه روایت‏ و درایت حدیث»، کیهان فرهنگی، شماره33.
سرشار، مژگان(1387ش)، «دیدگاه‌های استاد محمدباقر بهبودی  در گزینش احادیث صحیح»، علوم حدیث، شماره49و50.
ـــــــــــــــ ، (1388ش)، «محمدباقر بهبودی  و نقد و گزینش روایات»، کتاب ماه دین، شماره139.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی عاملی(1408ق)، الرعایة فی علم الدرایة، تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال، قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
طوسی، محمد بن حسن(1381ق)، رجال الشیخ الطوسی، نجف: انتشارات حیدریه.
ـــــــــــــــ ، (1390ق)[الف]، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ـــــــــــــــ ، (1390ق)[ب]، الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
غفار، عبدالرسول (۱۴۱۶ق)، الکلینی و الکافی، قم: ج‍م‍اعة المدرس‍ی‍ن‌ ف‍ی‌ ال‍ح‍وزه‌ ال‍ع‍ل‍م‍ی‍ه‌ م‍وس‍س‍ه‌ ال‍ن‍ش‍ر الاس‍لام‍ی.
فراهیدى، خلیل بن احمد(1410ق)، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت، چاپ دوم.
فیومی، احمد بن محمد(1372ش)، مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: دار الهجره.
کشی، محمد بن عمر(1348ش)، اختیار معرفة الرجال معروف به رجال الکشی، مشهد: انتشارات دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد.
کلینی، محمد بن یعقوب(1388ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مامقانی، عبدالله(1369ش)، تلخیص مقباس الهدایه، تلخیص علی‌اکبر الغفاری، تهران: جامعه الامام الصادق (ع).
مجلسی، محمدباقر(1403ق)، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
معارف، مجید(1387ش)، شناخت حدیث، تهران: موسسه فرهنگی نباء.
میرجلیلی، علی‌محمد(1390ش)، «راه شناخت علل الحدیث»، حدیث پژوهی، شماره6.
میرداماد، محمدباقر(1422ق)، الرواشح السماویة، قم: دارالحدیث.
نجاشی، احمد بن علی(1407ق)، رجال النجاشی، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم.