بررسی تأثیر عنصر مذهب بر داوری نجاشی درباره راویان واقفی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد ‏

چکیده

در میان شرایط مطرح شده برای پذیرش روایت راویان از سوی حدیث پژوهان متأخر، عنصر مذهب نقش محوری در ‫تقسیم حدیث به انواع اربعه ایفا می­کند و این خود سوالی را به وجود می‌آورد که آیا واقعا مذهب راوی چنین نقش محوری را داراست که بر اساس آن بتوان درجات روایات را پی ریزی کرد؟
 این نوشتار بر آن است که مقوله مذهب راوی را نزد چهره شاخص رجالی شیعه، ابوالعباس نجاشی، بررسی نماید. با بررسی جایگاه راویان واقفی مذهب در فهرست نجاشی و تحلیل الفاظ جرح و تعدیل به کار رفته در مورد ایشان، روشن می­شود که مذهب واقفی نزد نجاشی ملاک ضعف راوی نبوده، بلکه میزان تطابق راوی با دو قله بلند صدق و ضبط معیار داوری رجالی وی، پیرامون راویان واقفه بوده است. از این رو بازنگری در تقسیم­بندی ارائه شده از سوی مکتب حله که بر اساس تفاوت مذهبی و بدون توجه به اصل پذیرفته شده نزد متقدمان شیعه پایه­گذاری شده و سبب کنار گذاشتن بخش قابل توجهی از روایات به دلیل غیرامامی بودن راوی آن­ها شده است، ضرورت می­یابد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the element of Religion and its impact on Najāshī’s Judgment about Wāqifī transmitters

نویسندگان [English]

  • Mahdi Jalali 1
  • Samaneh Robati 2
1 ‎ Associate professor, Faculty of Hadith and Qur’an Sciences, Ferdowsi ‎University of Mashhad
2 ‎ Associate professor, Faculty of Hadith and Qur’an Sciences, Ferdowsi ‎University of Mashhad
چکیده [English]

Among later scholars’ requisite qualifications of transmitters for their hadith to be accepted, religion plays a central role which leads to four fold classification of hadith. Nonetheless the crucial question is whether “the religion of the transmitters is of such significance to be used as a basis for ranking the narratives?” The present study, thus, pursues to examine this issue in one of the early prominent Shiite experts on hadith transmitters (rijāl), Abolabbas Najāshī. Wāqifeh was one of Shiite sects to which various famous narrators adhered.
Studying the status of Wāqifī transmitters and the value- oriented terms applied to them in Najāshī’s book, this article attained that adherence to Wāqf was not considered as weakness in Najāshī’s viewpoint and that he actually judged this group of narrators by their truthfulness and exactitude. As a result, it is necessary to reconsider the school of Helleh ‘s classification of hadith which is based on religious differences, regardless of the early Shiite doctrine of authentic hadith , leading to the neglecting of a large amount of hadiths from non-Imami transmitters.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transmitter’s religion
  • Transmitter’s qualifications
  • Wāqifeh
  • Najāshī

مراجع

-      قرآن کریم.
-      ابن بابویه، محمد بن على (شیخ صدوق) (1378ق)‏، عیون اخبار الرضا، تحقیق مهدى لاجوردى، ‏چ1، تهران: نشر جهان‏‏.
-        ــــــــــــ ، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه‏، تحقیق على اکبر غفارى، چ2، قم: موسسه نشر الاسلامی‏.
-        ــــــــــــ ، (1395ق)، کمال الدین و اتمام النعمه، تحقیق على اکبر غفارى، چ2، تهران، اسلامیه‏.
-        ابن درید، محمد بن حسن(بی­تا)، جمهره اللغه، بیروت: دار العلم للملایین.
-        ابن فارس، أحمد (1404ق)‏، معجم المقاییس اللغة، تحقیق عبد السلام محمد هارون، چ1، قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
-        ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن (بی­تا)، علوم الحدیث، تحقیق نورالدین عتر، مدینه: مکتبه العلمیه.
-        ابن منظور، محمد بن مکرم‏(1414ق)، لسان العرب، تحقیق جمال الدین میر دامادى‏، بیروت: دارالفکر.
-        ابن غضائری، احمد بن حسین (1363ش)، الرجال، تحقیق محمدرضا حسینی جلالی، قم: دارالحدیث.
-        ابطحی، محمد على(1417ق)، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب رجال النجاشی، چ2، قم: نگارش.
-        اشعری، سعد بن عبد الله( ١٣۶٠ ق)،الـمقالات و الفرق، تحقیق محمد جواد مشکور، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
-        بحرانی آل عصفور، حسین(1410ق)، عیون الحقائق الناظره فی تتمه الحدائق الناظره، چ1، قم: موسسه نشر الاسلامی.
-        بهائی عاملی، محمد حسین(بی­تا)، مشرق الشمسین، قم: مکتبة بصیرتی.
-        بهبودی، محمدباقر(1362ش)، معرفه الحدیث، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
-        جلالی، مهدی(1383ش)، روش ابن غضائری در نقد رجال، مشهد: مطالعات اسلامی، شماره 65 و 66.
-        حسین پوری، امین (1390ش)، اندیشه شناسی محدثان حله، قم، دارالحدیث.
-        حسین زاده شانه­چی، حسن(1384ش)، «واقفیه»، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره23.
-        حسینی روحانی، سید محمد صادق(1412ق)، فقه الصادق (ع)، چ2، قم: موسسه دارالکتب.
-        حسینی دشتی ، مصطفی(1379)، معاریف و معارف، چ3، تهران: موسسه فرهنگی آرایه.
-        حسینی زبیدی، محمد مرتضى(1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس‏، تحقیق علی هلالی و علی سیری، بیروت: دارالفکر‏.
-        حلی، حسن بن یوسف بن مطهر(1417ق)، خلاصه القوال فی معرفه الرجال، تحقیق: شیخ جواد قیومی، چ1، قم: موسسه نشر الاسلامی.
-        خویی، ابوالقاسم(1410ق)، معجم رجال الحدیث‏،  قم: مرکز نشر آثار شیعه. ‏
-        راغب أصفهانى، حسین بن محمد (1412 ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت‏:دار القلم‏.
-        رحمان ستایش، محمد کاظم(1384ش)، بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، چ1، قم: دارالحدیث.
-        شکوری، محمدجواد(1372ش)، فرهنگ فرق اسلامی، چ 3، مشهد:آستان قدس رضوی.
-        شوشتری، محمد تقی(1419ق)، قاموس الرجال، چ1، قم: موسسه نشر الاسلامی.
-        شهرستانی، محمد بن عبد الکریم(1417ق)، الملل و النحل، تحقیق علی فاعور، بیروت: دارالمعرفه.
-        صابری، حسین(1388)، تاریخ فِرَق اسلامی ،تهران: سمت.
-        صاحب بن عباد، إسماعیل بن عباد(1414ق)، المحیط فی الغه،تحقیق محمد حسن آل یاسین، چ1، بیروت: عالم الکتاب.
-        صفری فروشانی، نعمت الله، (1388ش)،«فرقه­های درون شیعی دوران امامت امام رضا»، فصلنامه طلوع، شماره28.
-        طوسى، محمد بن حسن ‏(1411ق)، الغیبه، تحقیق عباد الله تهرانى، ‏چ1، قم: دار المعارف الإسلامیة.
-        عاملی، حسین بن عبدالصمد(1401ق)، وصول الأخیار إلى أصول الأخبار، تحقیق عبداللطیف کوهکمری، چ1، مجمع الذخائر الإسلامیة.
-      عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) (1408ق)، الرعایة فی علم الدرایه، تحقیق عبد الحسین محمد علی بقال، چ2، قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
-        عتر، نور الدین (1418ق)، منهج النقد فی علوم الحدیث، بیروت: دارالفکر .
-        عسکرى، حسن بن عبدالله (1400ق)، الفروق فی اللغه، بیروت: دار الآفاق الجدیده.
-        فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، العین، چ2، قم: نشر هجرت‏.
-        فیومى، أحمد بن محمد (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، چ2، قم: موسسه دار الهجره.
-        کشی، محمد بن عمر (1409ق)، اختیار معرفة الرجال، تحقیق حسن مصطفوی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
-        کلباسی، ابوالهدی (1419ق)، سماء المقال فی علم الرجال، تحقیق حسینی قزوینی، قم: مؤسسة ولی العصر (ع) للدراسات الإسلامیة.
-        کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق)، الکافی، تحقیق دارالحدیث، چ1، قم: دارالحدیث.
-        مامقانی، عبدالله (1411ق)، مقباس الهدایه فی علم الدرایه، تحقیق محمد رضا مامقانی، چ1، قم: موسسه آل البیت.
-        ــــــــــــ ، (1431ق)، الفوائد الرجالیه من تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق محمد رضا مامقانی، چ1، قم: موسسه آل البیت.
-        مجلسی، محمد باقر (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏، هاشم رسولى محلاتى، چ2، ‏تهران: دار الکتب الإسلامیة‏.
-        ــــــــــــ ، (1403ق)، بحار الانوار‏ الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، تحقیق جمعى از محققان، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
-        مدرسی طباطبایی، سید حسین (1388ش)، مکتب در فرآیند تکامل، ترجمه هاشم ایزدپناه، چ7، تهران: کویر.
-        نجاشی، احمد بن علی (1416ق)، رجال النجاشی، تحقیق سید موسی شبیری زنجانی، قم: موسسه نشر الاسلامی، چ5.
-        نجفی، محمد حسن(1365ش)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
-        نوبختی، حسن بن موسی(1404ق)، فرق الشیعه، بیروت: دار الاضواء.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 تیر 1393
  • تاریخ بازنگری: 10 اسفند 1394
  • تاریخ پذیرش: 10 اسفند 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار