تحلیل و بررسی دیدگاه دنیس اسپلبرگ در مورد آیات افک (النور/11-20) (مدخل "عایشه"در دائره المعارف قرآن لایدن)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه الزهرا

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا

چکیده

چکیده

ماجرای افک(النور11-20) یکی از قسمت‌های اصلی مدخل "عایشه " در دائره المعارف قرآن نوشتۀ دنیس اسپلبرگ است. نویسنده بدون پرداختن به این آیات تنها به گزارش شأن نزول آن اکتفا کرده است. وی آیات مذکور را صریح‌ترین آیات قرآن در مورد عایشه می‌داند، در حالی که آیه 4 سوره التحریم در این خصوص صراحت بیشتری دارد. وی همچنین این آیات را بارزترین نمود اختلافات فرقه‌ای مسلمانان می‌داند در حالیکه شیعه و سنی در این خصوص اختلاف جدی ندارند. وی ادعا می‌کند شیعه ام المؤمنین عایشه را به زنا متهم می‌کند که این خود اتهامی به شیعه است که نه تنها عایشه بلکه همه همسران انبیا را از این عمل مبرا می‌دانند. اسپلبرگ تفسیر را مجالی برای اعمال تعصبات و خواسته‌های مفسر تلقی می‌کند. در حالی که تفسیر از نگاه مسلمانان دارای شرایط و ضوابط خاصی است. تأثیر بیش از حد پیش دانسته‌ها وعلایق در تفسیر مطلبی است که در هرمنوتیک فلسفی ریشه دارد و لوازم فاسدی به دنبال دارد. وی همچنین تأکید می‌کند جنسیت بر تفسیر قرآن اثرگذار است؛ اما باید گفت تفاوت تفاسیر در آیات مربوط به زن ریشه در مبانی معرفتی مفسر و شرایط فرهنگی اجتماعی عصر او دارد و کمتر به جنسیت مفسر مربوط است.



واژگان کلیدی: عایشه، ماجرای افک، شیعه، جنسیت

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

mCritical assessment of Denise A. Spelberg s View of Ifk verses ( Quran, Nur/ 11-20), the article of “Aisha” in EQ

نویسندگان [English]

  • Fariba Pat 1
  • Bibi Sadat Razi Bahabadi 2
1 Associate professor of Theology and Islamic studies
2 Associate professor of Theology and Islamic studies
چکیده [English]

Denise Spellberg’s article on  “A'isha” in the  Encyclopedia of Quran pays much concern to the story of Ifk (falsehood) in the verses 11-20 of Sura al-Nur. In her narration of the story, the writer has confined herself to the traditions on the causes of revelation rather than the verses proper. She proclaims these verses as the most explicit ones about Aisha; whereas the forth verse of Sura al- Tahrim is more explicit .Although she considers these verses as the clear manifestation of Muslim sectarian disagreement, but the Shia and Sunni have  no serious disagreement on these verses. She claims that the Shia accuse Aisha of adultery; however according to them, not only Aisha but also all the wives of all the prophets are innocent of any such act. Spellberg considers interpretation of the Qur'an subject to the exegetes’ appeals and biases, whereas Muslim scholars' requirements and  qualifications for any interpretation goes beyond all these personal preferences . Dedicating great value to the impact of presuppositions and appeals has root in philosophical hermeneutics that suffers from many flaws. She also asserts the impact of gender on the Qur'an’s interpretation, neglecting the fact that the diversity of interpretations on verses concerning women has root in the epistemological principles of the exegete and the cultural-social conditions of his/her era, rather than his/her gender.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aisha
  • Shia
  • Ifk story

مراجع

- قرآن کریم.
- آبیار، سهیلا (1392ش)، «نقش پیش فرض در متن از نظر علامه طباطبایی و گادامر»،  فصلنامه علمی پژوهشی اندیشه نوین دینی، سال9، شماره34.
- آلوسی، محمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عبدالباری عطیه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- ابن حجر، أحمد بن محمد بن علی (1417ق)، صواعق المحرقة على أهل الرفض والضلال والزندقة، تحقیق: عبدالرحمن بن عبد الله الترکی و محمد الخراطا، الطبعة الأولى، لبنان: مؤسسة الرسالة.
- ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب (1423ق )، المحررالوجیز فی تفسیرالکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- ابن فارس، احمد ( 1404ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
- ابن میثم، میثم بن علی (1406ق)، قواعد المرام فی علم الکلام‏، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
- ابن هشام، عبدالملک (بی­تا)، السیرةالنبویه، تحقیق: مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت: دار المعرفه.
- أمین، سیده نصرت (1361ش)، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران: نشر نهضت زنان مسلمان.
- ایازی، محمدعلی (1389ش)، گرایش عقلی و اجتهادی در تفسیر «من وحی القرآن» ، مجله پژوهش­های قرآنی، شماره64.
- ایجی، میر سید شریف ( 1325)، شرح المواقف، قم: شریف الرضی.
- بابایی، علی اکبر، (1383)، پژوهشی دیگر درباره تفسیر القمی پژوهش و حوزه شماره 19و20پاییز و زمستان.
- بحرانی، هاشم (1416ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت.
- بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، تحقیق: محمد عبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- تفتازانى، سعد الدین ( 1409ق)، شرح المقاصد، ‏قم: شریف الرضی.
- تهرانی، آقابزرگ ( 1403)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دارالاضواء.
- ثقفی تهرانی، محمد ( 1398ق)، روان جاوید، چاپ سوم، تهران: انتشارات برهان.
- جوادی آملی، عبدالله ( 1388ش)، تسنیم، قم: اسراء.
- حسینیان مقدم، حسین ( 1384ش) ، «بررسی تاریخی تفسیری حادثه افک»، مجله تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، شماره 7.
- حلی، جمال الدین ( 1401ق) ، أجوبة المسائل المهنائیة، قم: نشر خیام.
- حلی، جمال الدین (1413ق )، کشف المراد، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
- خندق­آبادی، حسین (1394ش )، «متن گرایی تاریخی؛ نگاهی به روش تفسیری آمنه ودود با تمرکز بر تفسیر آیه 34 سوره النساء»، تهران، نشریه علمی-ترویجی سراج منیر، سال6، شماره18.
- راغب اصفهانى، حسین بن محمد ( 1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن‏، چاپ اول، بیروت: دار القلم‏.
- زحیلی، وهبه بن مصطفی (1418 )، التفسیرالمنیر فی العقیده والشریعه والمنهج، بیروت: دارالفکر المعاصر.
- زمخشری، محمود بن عمر (1407ق)، کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
- سیوطی، جلال الدین (1367)، الإتقان فی علوم القرآن، بی­جا: منشورات رضی بیدار.
- سیوطی، جلال الدین ( بی تا )، التحبیر فی علم التفسیر، بی­جا: دارالفکر.
- سیوطی، جلال الدین (1404ق)،  الدرالمنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
- شبّر، عبدالله ( 1407ق)، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، چاپ اول، کویت: مکتبه الألفین.
- شوشتری، قاضی نور الله (1367ش)،  الصوارم المهرقة فی رد الصواعق المحرقة، تهران: نشر نهضت.
- شیرازی، سلطان الواعظین (1383ش)، شب­های پیشاور؛ در دفاع از حریم تشیع، چاپ چهل و یکم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
- طباطبایی، محمدحسین (1417ق)،  المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبرسی، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
- طبری، ابوجعفر محمدبن جریر ( 1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
- طوسی، محمدبن حسن ( بی­تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- طیّب، عبدالحسین (1378ش)،  أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
- عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه ( 1415ق)،  تفسیر نورالثقلین، تحقیق: هاشم رسولی محلاتی، چاپ چهارم، قم: انتشارات اسماعیلیان.
- فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق ) کتاب العین‏، چاپ دوم، قم: نشر هجرت‏.
- فضل الله، محمدحسین (1419ق)، تفسیر من وحی القرآن، چاپ دوم، بیروت: دار الملاک للطباعه و النشر.
- فیض کاشانی، ملامحسن ( 1415ق) ، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، تهران: انتشارات الصدر.
- فیض کاشانی، ملامحسن ( 1418ق)، الأصفی فی تفسیر القرآن، تحقیق: محمدحسین درایتی و محمدرضا نعمتی، چاپ اول، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
- قاسمی، محمد جمال الدین ( 1418ق )، تفسیر القاسمی المسمّی محاسن التأویل، تحقیق: محمد باسل عیون السود، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- قرائتی، محسن (1383ش)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن.
- قمی، علی بن ابراهیم (1367ش)،  تفسیر القمی، تحقیق: طیّب موسوی جزایری، قم: دار الکتاب.
- کاشانی، ملا فتح الله (1336ش)، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: کتابفروشی محمد حسن علمی.
- کلینی، محمد بن یعقوب ( 1407ق)، الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
- گرانت، رابرت (1393ش)،  تاریخچه مکاتب تفسیری و هرمنوتیکی کتاب مقدس، مترجم: ابوالفضل ساجدی، بی­جا: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
- مازندرانى، محمد صالح بن احمد(1382ق)،  شرح الکافی- الأصول و الروضة( للمولى صالح المازندرانی)، تحقیق: ابوالحسن‏ شعرانى،تهران: المکتبة الإسلامیة.
- مجلسى، محمد باقر‏ ( 1403ق)، بحار الأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی‏.
 - مجلسى، محمد باقر‏ (1403ق)، بحار الأنوار ،تحقیق:عبدالرحیم ربانی شیرازی،بیروت،موسسه الوفا.
- مجلسى، محمد باقر‏ (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏، تحقیق: هاشم‏ رسولى محلاتى، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
 - بن عبدالوهاب، محمد (بی­تا)، رسالة فی الرد على الرافضة، تحقیق: ناصر بن سعد الرشید، مکة المکرمة: مرکز البحث العلمی و إحیاء التراث الإسلامی.
- مطهری، مرتضی ( 1372ش)،  امامت و رهبری، تهران: انتشارات صدرا.
- مکارم شیرازی، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
- مهریزی، مهدی ( 1385)، «زن در تفسیر مخزن العرفان بانو امین اصفهانی»، مجله آیینه پژوهش،شماره 98-99.
- نفیسی، شادی (1388)، عقل گرایی در تفاسیر قرن چهاردهم، قم: موسسه بوستان کتاب.
- واعظی، احمد (1380ش)،  درآمدی بر هرمنوتیک، بی­جا: مؤسسه فرهنگ دانش و اندیشه معاصر.
- واعظی، احمد (1390ش)،  نظریه تفسیر متن، بی­جا: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- ودود، آمنه (1393ش)، قرآن و زن؛ بازخوانی متن مقدس از منظر یک زن، مترجمان: اعظم پویا و معصومه آگاهی، تهران: نشر حکمت.
 - یزدی مطلق، محمود (1381ش)، امامت پژوهى بررسى دیدگاه­هاى امامیه، معتزله و اشاعره، مشهد: دانشگاه علوم اسلامى رضوى‏.
- Gadamer, Hans- Georg, (1975), Truth and Method, Ed. By Garrett Barden and John Cumming.
M.M. Bar- Asher, (1999),Scripture and exegesis in early Imami Shiism, Leiden
Ruth Roded, (2006),Women and the Quran, in Encyclopedia of Quran, Jane Dammen McAuliffe, General Editor , Brill, Leiden – Boston.
Spellberg,Denise A, (2001), “Aisha bint Abi Bakr” in The Encyclopedia of Quran, Jane Dammen McAuliffe, General Editor, Brill, Leiden–Boston–Koln.
Spellberg,Denise A ,( 1994),Politics, Gender, and the Islamic Past: The Legacy of 'A'isha Bint Abi Bakr. New York: Columbia,University Press
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 فروردین 1395
  • تاریخ بازنگری: 03 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 26 تیر 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار