کنش های گفتاری داستان حضرت یوسف(ع) در قرآن کریم (بر اساس نظریه جان سرل)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

چکیده

با عنایت به اینکه کاربست نظریه‌های جدید زبان‌شناسی در تحلیل متون دینی، افق‌های جدیدی را در برابر پژوهشگران هر دو حوزه قرار می‌دهد، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی، بر اساس نظریه جان سرل، کنش‌های گفتاری را در داستان حضرت یوسف(ع)، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. نتایج، نشان از آن دارد که نظریه مذکور می‌تواند لایه-های عمیق‌تری از آیات قرآن کریم را آشکار سازد و از گزاره‌ها و اسلوب‌های شایع در قرآن با توجّه به سیاق و بافت آیات، معانی متعدّدی را برداشت کرد. از میان کنش‌های پنجگانه سرل، کنش‌های اظهاری و ترغیبی از بسامد بالاتری برخوردارند. علّت این بسامد بالا که بیشتر به صورت کاربرد غیرمستقیم و استفاده از معانی ثانوی استفهام، امر و نهی و نیز استفاده از جملات خبری به جای انشائی جلوه‌گری کرده است، نشان دادن عنایت ویژه خداوند متعال به بندگان مخلص خود، ترغیب و تشویق مخاطب به تفکّر عمیق در دین با عبرت گرفتن از حوادث این داستان و درک عقلایی داشتن از مسائل مختلف است. از نکات قابل توجّه در کنش‌های تعهّدی، عاطفی و اعلامی می‌توان به توکّل و اعتماد به خدا، پایبندی به اخلاق و پاکدامنی، بیان حالات روحی و عاطفی شخصیّت‌های داستان و ابراز همدردی با آنان، اعلام وحدانیت خداوند و بیزاری از مشرکان اشاره نمود که فضایی کاملاً معنوی را در داستان مذکور ایجاد کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Speech Acts of the Story of Prophet Joseph (AS) in the Holy Quran ) Based on John Searle’s Theory(

نویسندگان [English]

  • payman salehi 1
  • Mahdi Akbarnezhad 2
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Ilam University, Ilam, Iran.
2 Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Ilam University, Ilam, Iran.
چکیده [English]

As the use of new linguistic theories to study religious texts creates new horizons for the researchers in both fields, the present research using two descriptive-analytical and statistical methods aims to analyze the speech acts of the story of Prophet Joseph (AS) based on John Searle’s theory. The results show that this theory can reveal deeper layers of verses of the Holy Quran and derive various meanings from the common propositions and styles in the Quran according to the context of the verses. Among the five acts of Searle, expressive and persuasive acts have a higher frequency. The reason for this high frequency, which is mostly manifested in the indirect use and use of secondary meanings of interrogative, commanding and forbidding sentences, as well as the use of news sentences instead of essays, is to show the special care of God Almighty for His sincere servants and encouragement of the audience to think deeply about religion by learning from the events of this story and having a rational understanding of various issues. Some of the notable points of obligatory, emotional and declarative acts include trusting in God, adhering to morality and chastity, expressing the mental and emotional states of the characters in the story and expressing sympathy with them, declaring the oneness of God and hating the pagans, which has created a completely spiritual atmosphere in the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • Story of Joseph (AS)
  • John Searle
  • Speech Acts
  • Applied Linguistics
  1.   قرآن کریم

    1. احمد نحله، محمود، (2003م)، آفاق الجدیده فی البحث اللغوی المعاصر، مصر: دار المعرفة.
    2. احمدی نرگسه، رحیم، بهمن گرجیان، محمد نقی زاده و حسینی، سید حسام الدین، (1397ش)، «کارگفت­های ترغیبی در قرآن کریم»، مجله پژوهش­های ادبی- قرآنی، سال ششم، شماره دوم، صص21-35.
    3. اکبرنژاد، مهدی و روح الله محمد، (1388ش)، «کنکاشی در مقوله شورچشمی (چشم­زخم) در قرآن و روایات»، مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال ششم، شماره دوم، صص 67-90.
    4. آلوسى، محمود بن عبدالله، (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    5. پایا، علی، (1383ش)، فلسفه تحلیلی؛ مسائل و چشم­اندازها، تهران: طرح نو.
    6. حسینی معصوم، سید محمد و عبدالله رادمرد، (1394ش)، «تأثیر بافت زمانی- مکانی بر تحلیل کنش گفتار؛ مقایسه انواع کنش­های گفتار در سوره­های مکّی و مدنی قرآن کریم»، مجله جستارهای ادبی، شماره 3، صص 65-92.
    7. ریتزر، جورج (1389)، مبانی نظریه جامعه­شناسی معاصر و ریشه­های کلاسیک آن، ترجمه شهناز مسمّی­پرست، تهران: ثالث.
    8. زمخشری، محمود (جارالله) (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
    9. سرل، جان، (1380ش)، نگرش­های نوین در فلسفه: فلسفه تحلیلی، ترجمه محمد سعیدی مهر، قم: مؤسسه فرهنگی طه- دانشگاه قم.
    10. سرل، جان، (1385ش)، افعال گفتاری، ترجمه محمدعلی عبداللهی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    11. شارون، جوئل (1379)، ده پرسش از دیدگاه جامعه­شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نی.
    12. صالحی، فاطمه و نصرالله شاملی، (1396ش)، «بررسی تطبیقی مباحث علم معانی و نظریه سیستمی- نقش­گرای هلیدی با تکیه بر بوستان سعدی»، فصلنامه مطالعات نظریه و انواع ادبی، سال دوم، شماره پنج، صص 67-102.
    13. صفوی، کورش، (1387ش)، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
    14. صفی علیشاه، حسن، (1356ش)، تفسیر منظوم قرآن، تهران: خیام.
    15. طباطبائی، محمدحسین، (1417ق)، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    16. طبرسی، فضل بن حسین، (1360ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه جمعی از نویسندگان، تهران: فراهانی.
    17. طوسی، محمد بن حسن، (بی­تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    18. عسکری متین، سجاد و علی رحیمی، (1392ش)، «تحلیل گفتمان حقوقی؛ واکاوی نقش کارگفت در بافت حقوقی»، مجله جستارهای زبانی، شماره 16، صص 151-172.
    19. فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    20. گنابادی، سلطان محمد، (1372ش)، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، ترجمه رضا خانی و حشمت الله ریاضی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور.
    21. وبر، ماکس (1392)، مفاهیم اساسی جامعه­شناسی، ترجمه احمد صدارتی، تهران: مرکز.
    22. هاشمی، احمد، (1392ش)، جواهر البلاغه، ترجمه و شرح حسن عرفان، چاپ 16، قم: قدس.
    23. یول، جورج، (1389ش)، کاربردشناسی زبان، ترجمه محمد عموزاده و منوچهر توانگری، تهران: سمت.
    24. Botha, J. E، (1991) ، “Speech act theory and New Testament exegesis” ، HTS، Vol 47، No، 2، pp، 294-303.
    25. Martínez-Flor, A، (2005) ، “A Theoretical review of the speech act of suggesting: Towards a taxonomy for its use in FLT ، Revista Alicantina de Estudios Ingleses، Alicante (Spain)، No، 18، pp، 167-187.