ارزیابی نقدهای علامه شوشتری بر ادعیه محرَّف در کتاب الاخبارالدخیلة

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 دانشیار. گروه علوم قرآن و حدیث. دانشگاه شاهد. تهران. ایران

چکیده

الاخبار الدخیلة یکی از آثار محمدتقی شوشتری است که با هدف نمایاندن روایات مجعول و محرَّف، در سه باب تنظیم شده است. باب سوم این اثر به نقد و بررسی دعاها اختصاص یافته است و شامل دو زیر مجموعه: «ادعیة محرَّفة» و «ادعیة موضوعة» است. در این بخش از کتاب، شوشتری به نقد ادعیه محرَّف و مجعول با بهره‌گیری از دلایل قرآنی، روایی، عقلی، لغوی و ادبی پرداخته است. با توجه به جایگاه سترگ دعا در هندسه معرفتی شیعه و نظر به لزوم ارزیابی دقیق و جامع نقدهای علامه شوشتری، این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی، ادعیه تحریف یافته الاخبارالدخیلة را مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج پژوهش از ناتمامی و نادرستی برخی نقدهای شوشتری حکایت دارد. چنان‌چه شوشتری جامع‌نگری و استفراغ وسع می‌داشت در ارائه دلایل قرآنی (توجه به مجموع آیات قرآن و سیاق آیات)، دلائل روایی (تشکیل خانواده حدیثی و دعائی)، استدلال عقلی (عنایت به تنوع تحلیل‌های عقلی)، آراء لغوی (بررسی مجموع دیدگاه‌های لغویان) و ادبی (دقت در وجوه مختلف نَحوی)؛ به تحریف در برخی فقرات دعاها حکم نمی‌راند. به علاوه حتی با فرض وجود تغییر و دگرگونی در نمونه‌های محل بحث، این تغییرات ناشی از تصحیف،  نه تحریف، بوده و دلیل استواری بر رخ‌داد تحریف عامدانه در آن‌ها وجود ندارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Allameh Shoushtari's criticisms on false claims in the book "Al-Akhbar al-Dakhila"

نویسندگان [English]

  • Faegheh Mahdavi 1
  • Rasul Mohammadjafari 2
1 MA Student of Qur'an and Hadith Sciences, Shahed University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Qur'an and Hadith Sciences, Shahed University, Iran
چکیده [English]

"Al-Akhbᾱr al-Dakhῑla" is one of the works of Mohammad Taqῑ Shoushtarῑ, which is arranged in three chapters to show forged and fabricated narrations. The third chapter of this work is devoted to supplications, including two parts: "distorted supplications" and "forged supplications". In this part, Shoushtarῑ criticizes distorted and forged supplications, using Qur'anic, narrative, intellectual, lexical, and literary reasons. Considering the great position of supplications in the epistemological geometry of Shi'a and considering the necessity of a detailed and comprehensive evaluation of Allameh Shoushtarῑ's critiques, this research evaluates the distorted supplications of "Al-Akhbᾱr al-Dakhῑla," based on the descriptive and analytical method. According to the results of the research, some criticisms of Shoushtrῑ were incomplete and incorrect. If Shushtrῑ had a comprehensiveness and broad-mindedness in Qur'anic reasons (attention to the sum of the Qur'anic verses and the context of the verses), narrative (formation of the family of hadiths and prayers), intellectual (attention to the variety of intellectual analyses), lexical (examination of the total views of lexicographers), and literary (accuracy in different syntactic aspects), he would not consider some parts of supplications as to be distorted. In addition, even assuming the existence of changes and transformations in the discussed samples, these changes were caused by tashῑf (unintentional change) - not distortion - and there is no solid reason for the occurrence of intentional distortion in them.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shushtrῑ
  • Al-Akhbᾱr al-Dakhῑla
  • Supplications
  • Distortion
  • Criticism of Hadith
  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدمهدی فولادوند.

    1. آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن(بی‌تا). الذریعة إلی تصانیف الشیعة، بیروت: دار الأضواء.
    2. ابن‌اثیر جزری، مبارک‌بن‌محمد(1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
    3. ابن‌ادریس، محمدبن‌احمد(1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    4. ابن‌حیون، نعمان‌بن‌محمد(1409ق). شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع)، قم: جامعه مدرسین.
    5. ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی(1409ق). اقبال الأعمال، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    6. ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی(1417ق). مصباح الزائر، قم: ستاره.
    7. ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی(1411ق). مهج الدعوات و منهج العبادات، قم: دار الذخائر.
    8. ابن‌فارس، احمدبن‌فارس(1404ق). معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    9. ابن‌قولویه، جعفربن‌محمد(1356). کامل الزیارات، نجف اشرف: دار المرتضویة.
    10. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم(1414ق). لسان العرب، بیروت: دار الفکر.
    11. بدیع یعقوب، امیل(1428ق). موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، تهران: استقلال.
    12. جوادی آملی، عبدالله(1389). تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم: اسراء.
    13. جوادی آملی، عبدالله(1388)، عصاره خلقت، قم: اسراء.
    14. جوادی آملی، عبدالله(1397)، کوثر اربعین، قم: اسراء.
    15. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد(1407ق). الصحاح،تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.
    16. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد(1412ق). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دار العلم.
    17. زمخشری، محمودبن‌عمر(1417ق). الفایق فی غریب الحدیث، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    18. سیدعلی‌خان، سید علی‌بن‌احمد(1409ق). ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    19. شوشتری، محمدتقی(بی‌تا). الاخبار الدخیلة، تهران: نشر صدوق.
    20. طباطبایى، محمدحسین(1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    21. طباطبایی، سیدمحمدکاظم(1388). منطق فهم حدیث، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    22. طبرسی، فضل‌بن‌حسن(1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
    23. طبرى آملى، محمد(1383ق). بشارة المصطفى لشیعة المرتضى، نجف: المکتبة الحیدریة.
    24. طوسی، محمد‌بن‌حسن(1414ق). الأمالی، قم: دار الثقافة.
    25. طوسی، محمد‌بن‌حسن(1407ق). تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    26. طوسی، محمد‌بن‌حسن(1411ق). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، بیروت: موسسه فقه الشیعة.
    27. فراهیدی، خلیل‌‌بن‌احمد(1409ق). کتاب العین، قم: هجرت.
    28. قادری‌نسب، مجتبی(1385). بررسی سیر تحول کتا‌ب‌های ادعیه شیعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
    29. کلینى، محمد‌بن‌یعقوب(1407ق). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    30. مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی(1403ق). بحار الأنوار، الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع) ، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    31. محمدجعفری، رسول(1400ش). نقد و بررسی روایات نهی امام حسین(ع) از حضور مدیونان در واقعه کربلا، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 18(2) ، 181-211. DOI:10.22051/TQH.2021.34359.3064
    32. معروف، یحیی(1387). فن ترجمه، تهران: سمت.
    33. مفید، محمدبن‌محمد(1413ق). الإرشاد، قم: موسسه آل البیت(ع).
    34. ملکی تبریزی، جواد(1416ق). المراقبات، قم: الاعتصام.
    35. منسوب به امام سجاد، علی‌بن‌حسین(ع)(1376). صحیفة سجادیة، ترجمه: رضایی، محمدمهدی، قم: دفتر نشر الهادی.
    36. نادری، مرتضی(1389). بررسی و نقد کتاب الاخبار الدخیلة، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی.
    37. نفیسی، زهرا(1377). معیارهای نقد دعا در الاخبار الدخیلة، آینه پژوهش، 12(53)، 44 -52.
    38. نفیسی، شادی(1385). تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) در بررسی علامه شوشتری، تحقیقات قرآن و حدیث، 3(2)، ص 91-114.
    39. نقى ‏پورفر، ولى‏الله(1381). پژوهشى پیرامون تدبر در قرآن، تهران: اسوه.