راه‌کارهای نوین در شناخت طبقه راویان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح 3 مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه قم، قم، ایران.

2 استاد سطح عالی مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه قم، قم، ایران.

چکیده

شناخت طبقه راویان واقع در اسناد احادیث، یکی از بنیادی‌ترین نیازها در فرایند اعتبارسنجی احادیث شیعه است؛ زیرا در ارزیابی احادیث، شناخت طبقه راوی و دست‌یابی به اتصال سلسله راویان سند، تاثیر بنیادین دارد. طبقه راوی به معنای شناخت تقریبی عصر فعالیتهای حدیثی راوی در دو دوره تحمل (زمان علم‌آموزی و اخذ حدیث) و اداء (آموزش اندوخته‌ها به‌نسل‌های پسین) می‌باشد. دانشیان رجال شیعه در دوران معاصر، برای شناسایی طبقه راویان از راه‌کارهای گوناگون بهره می‌جویند. تجربه نگارندگان در مطالعات پیراحدیثی مرتبط با طبقه راوی، بیان‌گر آن است که این راه‌کارها، نمی‌تواند تمام چالش‌های فراروی شناخت طبقه راویان را، پاسخ‌گو باشد. نوشتار حاضر، با توجه به اطلاعات موجود در منابع رجالی، فهرستی و حدیثی شیعه، سعی در ارائه چهار راه‌کار نوین طبقه‌شناسی دارد که از رهگذر آن، بتوان از بسیاری از چالش‌های باقی‌مانده، گذرکرد. عملکرد برخی از این راه‌کارها در گشودن چالش‌های طبقه‌شناسی سه تن از راویان فعال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه، یعنی ابراهیم‌بن‌هاشم، محمدبن‌عیسی‌بن‌عبید و محمدبن‌احمد‌بن‌یحیی، به نمایش گذاشته‌شده‌است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

New ways to know the class of narrators

نویسندگان [English]

  • Mohammad Lotfipour 1
  • Sayyed Alireza Hosayni Shirazi 2
1 Graduated from level 3 of the Specialized Center for Hadith Sciences, Qom Seminary, Qom, Iran.
2 High level professor of Hadith Science Center, Qom Seminary, Qom, Iran.
چکیده [English]

Knowing the class of narrators found in hadith sanads is one of the most fundamental needs in the process of authenticating Shiite hadiths. For in the evaluation of hadith, knowing the class of narrators and verifying the connection between the chain of transmitters has a fundamental role. The class of the narrator means the approximate age of his hadith activities during two periods of carrying the hadith (time of learning) and transmitting the hadith (time of teaching to later generations). Contemporary Shiite Rijᾱl Scholars use various methods to recognize the class of narrators. The experience of the authors in para-hadith studies related to the class of narrators shows that these methods cannot answer all the challenges facing the class of narrators. This article, according to the information available in the Shiite rejᾱl, lists, and hadith sources, tries to present four new methods of knowing classes, through which many remaining challenges may be overcome. The applicability of some of these methods in opening up recognizing the classes of three narrators active in the transmission of Imᾱmῑ hadith, i.e., Ibrahim ibn Hashem, Muhammad ibn Isa ibn Ubaid, and Muhammad bin Ahmad ibn Yahya- would be shown.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Class of Narrator
  • Ibrahim ibn Hashem
  • Muhammad bin Isa ibn Ubaid
  • Muhammad ibn Ahmad ibn Yahya
  1. ابن‌بابویه(صدوق)، محمد‌بن‌على‏(1376ش). الأمالی، تهران‏: انتشارات کتابچى‏‏.
  2. ابن‌بابویه(صدوق)، محمد‌بن‌على(1398ق). التوحید، مصحح: هاشم‏ حسینى، قم: دفتر انتشارات اسلامى‏.
  3. ابن‌بابویه(صدوق)، محمد‌بن‌على(1413ق). من ‌لایحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم‏: مؤسسة ‌النشر الاسلامی‏.
  1. ابن‌صلاح، تقی‌الدین عثمان‌بن‌عبد‌الرحمن(1406ق). معرفة أنواع علوم الحدیث (مقدمة ابن الصلاح)، المحقق: نورالدین عتر، سوریا/ بیروت: دارالفکر و دارالفکر المعاصر.
  2. ابن‌فارس، أحمد(1404ق). معجم مقائیس اللغة، ‏مصحح: عبدالسلام محمد هارون، قم‏: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
  3. ابن‌قولویه، جعفربن‌محمد(1356ش‏). کامل الزیارات‏، عبدالحسین‏ امینى، نجف اشرف‏: دارالمرتضویة.
  4. البابانی البغدادی، إسماعیل‌بن‌محمدأمین(1951م). هدیة العارفین أسماء المؤلفین و آثار المصنّفین، استانبول: طبع بعنایة وکالة المعارف الجلیلة فی مطبعتها البهیة
  5. البخاری، محمدبن‌إسماعیل(1422ق). صحیح البخاری، المحقق: محمدزهیربن‌ناصر، بیروت: دار طوق النجاة.
  6. الجابلقی، السید علی‌أصغر(1410ق). طرائف المقال فی معرفة طبقات الرواة، تحقیق: السید مهدی الرجائی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
  7. حسینی شیرازی، سید علیرضا(1400ش). ابراهیم‌بن‌هاشم؛ بازخوانی فرایند انتقال حدیث کوفه به ‌قم؛ گمانه‌های وثاقت، قم: نشر رودآبی.
  8. حسینی شیرازی، سید علیرضا و لطفی پور، محمد(1402ش)، محمدبن‌عیسی‌بن‌عبید در آینه پنج گفتار، قم: نشر رودآبی.
  1. حمیرى، عبدالله‌بن‌جعفر(1413‌ق). قرب الإسناد، قم‏: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام‏‏.
  2. الربیعی، حسن‌کریم ماجد(1429ق)، الطبقات و اثرها فی الحدیث الشریف، علوم الحدیث(نجف اشرف)، 12(23)، 27-48.
  1. سالم قیم، أسعد(1415ق). علم طبقات المحدثین؛ أهمیته وفوائده، الریاض: مکتبة الرشد.
  2. سبحانی، جعفر(1418ق). موسوعة طبقات الفقهاء، اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام.
  3. سبحانی، جعفر(1424ق). معجم طبقات المتکلمین، اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام.
  4. السیوطی، جلال‌الدین(بی‌تا). تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، تحقیق: أبوقتیبة نظر محمد الفاریابی، بی‌جا: دارطیبة.
  5. شبر، غیث(1435ق). معجم طبقات المکثرین، النجف الأشرف: مرکز المرتضی لإحیاء التراث و البحوث الإسلامیة.
  6. شبیری زنجانی، سید محمدجواد(1398ش). نقش تعبیر واسطه در معجم رجال، تنظیم: سید محسن میرمهدی، مجله ره آورد نور (ویژه‌نامه پژوهش‌های رجالی)، 18(67 و 69).
  7. شبیری زنجانی، سید محمدجواد، (بی‌تا)، درس‌گفتار رجال، جلسه 26.

https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shobeiry_mohammad/rejal/91/026/

  1. شهیدثانی، زین‌الدین‌علی‌بن‌أحمد(١٤١٣ق). الرعایة فی علم الدرایة، تحقیق: عبدالحسین محمّدعلی البقّال، قم: مکتبة آیة اللّٰه المرعشی.
  2. طباطبائی بروجردی، سید حسین(1385ش). اسانید کتاب الکافی، استدراک: محمد دریاب نجفی، قم: موسسة آیة‌الله البروجردی.
  3. طباطبائی بروجردی،سید حسین(1421ق). إطلالة على الرجال و الحدیث، اعداد: محمد مهدی، نجف، قم: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة.
  4. طوسى، محمدبن‌الحسن(1373ش). رجال ‌الطوسی، تصحیح: جواد‌القیومی، قم‏: مؤسسة‌النشرالاسلامی‏.
  5. طوسى، محمدبن‌الحسن(1407ق). تهذیب الأحکام، تصحیح: حسن‌الموسوى‌خرسان، تهران: دارالکتب‌الإسلامیه.
  6. طوسى، محمدبن‌الحسن(1411ق.). الغیبة، مصحح: عبادالله تهرانى و على‌احمد ناصح، قم: دار المعارف الإسلامیة.
  7. طوسى، محمدبن‌الحسن(1411ق‏). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت‏: مؤسسة فقه الشیعة.
  8. طوسى، محمدبن‌الحسن(1420ق). فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول‏، ‏تحقیق: عبدالعزیز طباطبائی، قم: مکتبة المحقق الطباطبائی‏.
  9. العاملی، حسین‌بن‌عبدالصمد(بی‌تا). وصول الأخیار إلى اصول الأخبار، المحقق: السید عبداللطیف الکوهکمری، قم: مجمع الذخائر الإسلامیة.
  10. عتر الحلبی، نورالدین محمد(1418ق). منهج النقد فی علوم الحدیث، دمشق: دارالفکر.
  11. قاضی‌عیاض، عیاض‌بن‌موسى(1379ق). الإلماع إلى معرفة أصول الروایة وتقیید السماع، المحقق: السید أحمدصقر، القاهرة: دارالتراث و المکتبة العتیقة.
  12. کحالة، عمررضا(1414ق)، معجم المؤلفین، بیروت: مکتبة المثنى - دار إحیاء التراث العربی.
  13. کشى، محمد‌بن‌عمر(1409‌ق). إختیار معرفة الرجال، محمد‌بن‌الحسن الطوسى، تحقیق: حسن مصطفوى، ‏ مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
  14. کلینى، محمد‌بن‌یعقوب(1407‌ق). الکافی، تحقیق: على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران‏: دارالکتب الإسلامیة.
  15. کلینى، محمد‌بن‌یعقوب(1429ق). الکافی، مصحح: دارالحدیث، قم‏: انتشارات دارالحدیث.
  16. مامقانی، عبدالله(بی‌تا). تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا: بی‌نا.
  17. مجلسى، محمدباقر(1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
  18. مجلسى، محمدتقى(1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، مصحح: حسین موسوى کرمانى و على پناه‏ اشتهاردى، قم‏: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
  19. موحد ابطحی، محمدعلی(1417ق)، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب النجاشی، قم: بی‌نا.
  20. نجاشی، احمد‌بن‌على(1365‌ش). رجال النجاشی، قم‏: مؤسسة النشر الاسلامی‏.
  21. نورى، حسین‌بن‌محمدتقى‏(1408ق‏)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام‏

42. النووی، أبوزکریا محیی‌الدین یحیى‌بن‌شرف(1405ق). التقریب و التیسیر لمعرفة سنن البشیر النذیر فی أصول الحدیث، تحقیق: محمد عثمان الخشت، بیروت: دارالکتاب العربی